Czy opalanie w ciąży jest bezpieczne?

Opalanie w ciąży – czy szkodzi dziecku?

Ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest czynnikiem wywołującym syntezę witaminy D3, ale wiąże się z tym wiele negatywnych skutków np. poparzenia słoneczne, fotostarzenie skóry, nadmierne pigmentacje oraz pojawienie się zmian nowotworowych¹. Pamiętajmy, że witaminę D3 można suplementować, a negatywne skutki nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV mogą być niedowracalne.

Biologiczne skutki opalania zależą od natężenia promieniowania UV, długości fal i czasu ekspozycji na słońcu. Kąpiele słoneczne niosą za sobą szereg zmian w ciele – a niektóre z nich nie są bez znaczenia podczas ciąży.

Czy nadmierne opalanie lub wizyty na solarium mogą zaszkodzić dziecku? Tak! Tylko opalanie, przy zastosowaniu odpowiednich zasad, jest bezpieczne dla matki i dziecka.

Z badań wiadomo, że ekspozycja na działanie promieni ultrafioletowych może skutkować niższym wchłanianiem się kwasu foliowego, niezwykle ważnego na samym początku ciąży².

Sam fakt krótkotrwałego wystawienia ciążowego brzuszka na słońce nie zagraża bezpieczeństwu dziecka. Promienie słoneczne docierają do głębokich warstw skóry, ale nie dalej – nie przebijają się przez macicę ani wody płodowe. Intensywnego opalania warto unikać – nie tylko w ciąży.

Nadmierna ekspozycja na słońce w ciąży – konsekwencje

Kobiety w ciąży mogą się opalać, ponieważ w tym okresie zwiększa się zapotrzebowanie na dzienną porcję witaminy D – z 400 j.m do nawet 800 – 1000 j.m (w drugim trymestrze)³. Wpływa ona korzystnie na prawidłowy wzrost dziecka i wspiera budulec kości. Niedobór witaminy D może być przyczyną m.in. cukrzycy ciążowej lub bakteryjnego zapalenia pochwy. Warto jednak wiedzieć, że zbyt długa kąpiel słoneczna nie jest zdrowa dla nikogo, tym bardziej kobiety w ciąży powinny zwracać uwagę na długość i intensywność tego procesu, ponieważ w ich organizmach dochodzi do wielu zmian, które wzmacniają skutki długiego przebywania na słońcu. Nadmiernemu opalaniu podczas ciąży towarzyszyć mogą:

● nierównomierne przebarwienia skóry – w wyniku działania hormonów wpływających na wydzielanie melaniny (pigmentu skóry) niektóre miejsca są wrażliwsze na jej działanie, co czasem daje obraz tzw. ostudy, czyli plam pigmentacyjnych w różnych miejscach na ciele, dodatkowo wzmocnione działaniem promieni słonecznych;

● odwodnienie – wzrost temperatury ciała pod wpływem ciepła słonecznego może prowadzić do nadmiernego pocenia i rozszerzania naczyń krwionośnych, a w konsekwencji do odwodnienia; szczególnie wrażliwe na ten mechanizm regulacji temperatury narażone są ciężarne kobiety, u których ciepłota ciała już i tak jest wyższa niż u innych;

● podwyższenie ciśnienia krwi – na co kobiety w ciąży powinny szczególnie uważać.

Opalanie w ciąży – 1. trymestr

Najwięcej zastrzeżeń budzi opalanie w 1. trymestrze ciąży. Zauważono, że promienie UV doprowadzają do rozkładu kwasu foliowego i w konsekwencji do zmniejszenia jego wchłanialności. Związek ten jest szczególnie ważny na początku ciąży (a nawet w okresie ją poprzedzającym), ponieważ wpływa na prawidłowy rozwój cewy nerwowej płodu i zapobiega powstawaniu wielu wad układu nerwowego. Kwas foliowy jest składnikiem, który wspiera budowę i rozwój układu nerwowego dziecka. Jest to ważne zwłaszcza w pierwszym i na początku drugiego trymestru, gdzie w tym czasie intensywnie rozwija się mózgowie⁴.

CIEKAWOSTKA: Niektóre substancje jak antybiotyki, leki hormonalne, środki przeciwbólowe, antydeprestanty, leki hormonalne i przeciwcukrzycowe uwrażliwiają skórę na działanie promieniowania ultrafioletowego⁵.

Opalanie w ciąży – 2. trymestr

Opalanie w 2. trymestrze, przy zachowaniu umiaru i zdrowego rozsądku, może przynieść korzyści, np. zwiększenie produkcji witaminy D w organizmie, na którą zapotrzebowanie w tym czasie wzrasta 2–3-krotnie.

Opalanie w ciąży – 3. trymestr

Opalać można się również w 3. trymestrze, nawet w 9. miesiącu ciąży, pamiętać jednak należy, że wszystkie dolegliwości są w tym czasie dość nasilone. Rozciągnięta skóra może być wrażliwsza na działanie promieni słonecznych, a obrzęki zwiększają ryzyko odwodnienia.

Jak skutecznie chronić brzuch przed słońcem?

Bezpieczne opalanie w ciąży jest możliwe dzięki zastosowaniu pewnych zasad. Zasłonięcie brzucha tkaniną lub zwiewną bluzką chroni skórę przed bezpośrednią ekspozycją na słońce. Warto stosować parasole słoneczne lub wybierać miejsca z dostępem do cienia. Oprócz tego należy:

1. Stosować kremy SPF 50. Smaruj nimi nie tylko brzuch, ale całe ciało, by uniknąć poparzenia słonecznego, uniknąć przebarwień i przedwczesnego starzenia skóry.
2. W szczególnie upalne dni nie wychodź na pełne słońce, gdy świeci ono najmocniej, tzn. w godzinach 11–15.
3. Nosić czapkę z daszkiem lub kapelusz z rondem oraz okulary przeciwsłoneczne.
4. Mieć przy sobie wodę i regularnie ją pić, by nie dopuścić do odwodnienia. Dziennie powinnaś wypijać 2–2,5 l płynów.

WAŻNE: Nie zaleca się w okresie ciąży stosowania samoopalaczy ani korzystania z opalania natryskowego z uwagi na toksyczność niektórych substancji obecnych w tych preparatach.

Bibliografia:

• M. Lauren, T. Clemens, K. Daras, R.B. Weller, C. Dibben, S.J.E. Stock, Higher sun exposure in the first trimester is associated with reduced preterm birth: a Scottish population cohort study using linked maternity and meteorological records, “Frontiers in Reproductive Health”, 2021 Jul 9: 3: 674245.
• Marcin Ebisz, Marta Brokowska, Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka, Hygeia Public Health 2015.
• Ewa Marcinowska-Suchowierska, Magdalena Walicka, Wpływ niedoboru witaminy D w czasie ciąży i laktacji na matkę i dziecko, Postępy Nauk Medycznych 5/2010.
• D. Borradale, E. Isenring, E. Hacker, M. G. Kimlin, Exposure to solar ultraviolet radiation is associated with a decreased folate status in women of childbearing age, Journal of Photochemistry and Photobiology 2014.
• Przybysz-Zaremba M.: „Dziewczyny lubią brąz”, czyli tanoreksja, jako nowa forma uzależnienia. [W:] Jakość wobec wyzwań i zagrożeń XXI w. Majchrzak N., Zduniak A. (red.), Wydawnictwo WSB, Poznań 2010.

_¹ Marcin Ebisz, Marta Brokowska, Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka, Hygeia Public Health 2015.

² D. Borradale, E. Isenring, E. Hacker, M. G. Kimlin, Exposure to solar ultraviolet radiation is associated with a decreased folate status in women of childbearing age, Journal of Photochemistry and Photobiology 2014.

³ Ewa Marcinowska-Suchowierska, Magdalena Walicka, Wpływ niedoboru witaminy D w czasie ciąży i laktacji na matkę i dziecko, Postępy Nauk Medycznych 5/2010.

⁴ D. Borradale, E. Isenring, E. Hacker, M. G. Kimlin, Exposure to solar ultraviolet radiation is associated with a decreased folate status in women of childbearing age, Journal of Photochemistry and Photobiology 2014.

_⁵ Przybysz-Zaremba M.: „Dziewczyny lubią brąz”, czyli tanoreksja, jako nowa forma uzależnienia. [W:] Jakość wobec wyzwań i zagrożeń XXI w. Majchrzak N., Zduniak A. (red.), Wydawnictwo WSB, Poznań 2010.