Cukrzyca ciążowa

Typowa cukrzyca ciążowa ustępuje wraz z porodem. Podstawą leczenia tej choroby jest przestrzeganie odpowiedniej diety. Bardzo ważne jest także kontrolowanie stężeń glukozy we krwi, poprzez zgłaszanie się na regularne badania.

Czym jest cukrzyca ciążowa?

Cukrzyca ciążowa (GDM) – to przejściowa nietolerancja węglowodanów spowodowana pogorszeniem metabolizmu glukozy (cukru prostego) i tym samym powodująca zwiększenie zapotrzebowania na insulinę. Szacuje się, że problem nietolerancji glukozy dotyczy 3 – 12 % populacji kobiet ciężarnych. Hiperglikemia (podwyższone stężenia cukru we krwi, towarzyszące cukrzycy) jest niebezpieczna zarówno dla płodu jak i matki. Dlatego w razie wykrycia cukrzycy ciążowej konieczne jest odpowiednie postępowanie. 

Czynniki ryzyka, które mogą, ale nie muszą predysponować do wystąpienia cukrzycy u ciężarnej:

• wiek powyżej 35. roku życia;
• cukrzyca ciążowa zdiagnozowana w poprzednich ciążach;
• nadmierna masa ciała (nadwaga lub otyłość);
• nadciśnienie tętnicze występujące przed ciążą;
• urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4000 g;
• ciąża mnoga;
• urodzenie noworodka z wadą rozwojową;
• zgony wewnątrzmaciczne w wywiadzie;
• występowanie w rodzinie cukrzycy typu 2;
• zespół policystycznych jajników.

Rozpoznanie cukrzycy ciążowej

Choroba nie daje praktycznie żadnych widocznych objawów, dlatego podstawą jej rozpoznawania  jest wykonywanie przesiewowych badań stężenia glukozy w krwi. Kobiety, u których występuje chociaż jeden z powyższych czynników ryzyka, powinny zgłosić się na badanie kontrolne zaraz po potwierdzeniu ciąży - tym ciężarnym zaleca się  niekiedy od razu wykonanie doustnego testu tolerancji glukozy (tzw. OGTT). Jest to badanie polegające na oznaczeniu glukozy na czczo, a następnie po 1 godzinie, a potem po  2 godzinach od wypicia roztworu z 75 g glukozy.

Pozostałe ciężarne powinny udać się na rutynowe badanie krwi z oznaczeniem stężenia glukozy na czczo. Jeśli wynik tego badania jest prawidłowy, to kolejne badanie przesiewowe jest wykonywane dopiero między 24. a 28. tygodniem ciąży - w tym czasie wykonuje się wspomniany wyżej test tolerancji z 75 g glukozy. Nieprawidłowe wyniki na dowolnym etapie diagnostyki wymagają skierowania ciężarnej do poradni diabetologicznej (zajmującej się leczeniem cukrzycy, także ciążowej).

Dieta w cukrzycy ciążowej

Odpowiednie żywienie w ciąży stanowi podstawę leczenia cukrzycy ciążowej. Dieta powinna być właściwie zbilansowana, dopasowana do indywidualnych potrzeb pod względem jakości i ilości składników oraz wartości energetycznej.

Ekspert radzi:

• Dzienna racja pokarmowa powinna dostarczać energii pochodzącej w 40-45% z węglowodanów, w 30% z białka (około 1,3g/kg masy ciała) i w 20-30% z tłuszczów.
• Należy wybierać dobre źródła węglowodanów: grube kasze (gryczana, jęczmienna-pęczak), ciemne pieczywa, warzywa, rzadziej owoce. Powinno się unikać, a najlepiej wyeliminować słodycze i słodkie napoje, białe pieczywo, biały ryż, przetworzone produkty i wypieki z jasnej mąki;
• Jadłospis powinien składać się z  3 posiłków głównych i 3 dodatkowych, spożywanych jako drugie śniadanie, podwieczorek i przekąska przed snem. Ten ostatni posiłek jest szczególnie ważny, ponieważ zabezpiecza matkę przed nocną hipoglikemią (spadkiem stężenia glukozy we krwi) i jej poważnym następstwem  – ketozą głodową.
• Ważnym elementem, który powinien współistnieć ze zbilansowaną dietą jest aktywność fizyczna. Ruch poprawia metabolizm glukozy, zmniejsza  zapotrzebowanie tkanek na insulinę. Do zalecanych form aktywności w ciąży należą: pływanie, specjalne zestawy ćwiczeń (tzw. aerobik dla ciężarnych), spacery czy nordic walking.

Pamiętaj! Dieta w cukrzycy ciężarnych nie może powodować zmniejszenia masy ciała u ciężarnej. Ma za zadanie właściwe odżywić matkę i dziecko oraz ustabilizować wysokie stężenie glukozy we krwi.

Konsekwencje cukrzycy ciążowej

Pamiętaj! Ważnym elementem leczenia cukrzycy ciążowej jest samokontrola glikemii z użyciem glukometru oraz oznaczanie stężenia glukozy i ciał ketonowych w porannym moczu za pomocą testów paskowych.

Niezdiagnozowana i nieleczona cukrzyca ciążowa niesie ze sobą ryzyko wystąpienia wielu powikłań. Wskutek przewlekłej nietolerancji węglowodanów może dojść do makrosomii płodu (czyli narodzin dziecka o zbyt dużej masie ciała w stosunku do wieku ciążowego). Zwiększa to ryzyko pojawienia się powikłań porodowych u matki i dziecka. U dzieci, których matki chorują na cukrzycę ciążową, w wieku szkolnym i późniejszym częściej stwierdza się nadmierną masę ciała, nietolerancję glukozy i cukrzycę typu 2 w porównaniu do dzieci, których matki nie doświadczyły zaburzeń gospodarki węglowodanowej w ciąży.