Pępek noworodka - czym i jak przemywać, by uniknąć infekcji?

Pępek noworodka - co musisz wiedzieć?

● Pępek noworodka w czasie, gdy wystaje z niego kikut pępowiny, zaleca się przemywać wacikiem lub patyczkiem kosmetycznym zanurzonym w ciepłej wodzie.

● Najlepiej robić to przynajmniej raz dziennie oraz za każdym razem, gdy zauważysz zabrudzenia w tej okolicy.

● Po odpadnięciu kikuta pępowiny, pępek dziecka można myć w czasie kąpieli, w ten sam sposób co skórę dziecka w innych partiach ciała.

● Nie należy ciągnąć za kikut pępowiny noworodka i próbować go odrywać - powinien odpaść sam, bez żadnej interwencji rodzica.

Kiedy odpada kikut pępowiny z pępka noworodka?

Pozostałości pępowiny u większości dzieci odpadają po około 2 tygodniach od narodzin. Za normalne uznaje się zarówno wcześniejsze oddzielenie się kikuta (nawet już po 4-5 dniach), jak i nieco późniejsze. Jeśli kikut pępowiny nie odpadł w ciągu 3 tygodni życia malucha, zalecana jest wizyta u lekarza.

Jak wygląda prawidłowo gojący się pępek u noworodka?

Po narodzinach dziecka pępowinę zaciska się plastikową klamrą na wysokości około 2-4 cm ponad powierzchnią brzucha malucha, a następnie przecina jałowymi nożyczkami. Początkowo, w pierwszych godzinach życia dziecka, kikut pępowiny jest wilgotny, ma biało-niebieski kolor. Z czasem staje się coraz bardziej suchy i zmienia barwę - najpierw na żółtą, później czarnobrązową. Klamrę wykorzystywaną do zaciśnięcia pępowiny usuwa się przed wypisem ze szpitala.

Jak dbać o pępek noworodka?

Odpowiedni sposób dbania o okolicę pępka noworodka pomaga w ograniczaniu ryzyka infekcji, która może być groźna dla zdrowia dziecka. W ramach pielęgnacja pępka w pierwszych dniach życia dziecka, przed odpadnięciem kikuta pępowiny:

● Utrzymuj dostęp powietrza do okolicy gojącego się pępka. Nie zaklejaj szczelnie opatrunkiem kikuta pępowiny. Możesz przykrywać go delikatnie jałowym gazikiem.

● W czasie gojenia zakładaj noworodkowi specjalną pieluszkę z wycięciem na kikut pępowiny lub zawijaj brzeg zwykłej pieluszki do wewnątrz tak, by go nie zakrywała.

● Myj ręce wodą z mydłem przed rozpoczęciem pielęgnacji okolicy kikuta pępowiny. Unikaj jego nadmiernego, niepotrzebnego dotykania.

● Przemywaj dokładnie miejsce wokół kikuta pępowiny przynajmniej raz dziennie, używając do tego zwilżonego ciepłą wodą gazika lub patyczka do uszu. Umyj okolicę kikuta również od razu, gdy zauważysz, że jest zabrudzona, np. moczem lub kupką dziecka.

● Nie stosuj środków odkażających (np. na bazie alkoholu) do przemywania okolicy kikuta pępowiny. Ich wykorzystanie w pielęgnacji tego obszaru może przedłużać czas gojenia i moment odpadnięcia kikuta.

● Upewnij się, że w ciągu dnia pępek pozostaje suchy i czysty. Warto sprawdzać okolicę kikuta pępowiny za każdym razem, gdy zmieniasz pieluszkę dziecka.

● Jeśli kąpiesz malucha zanim odpadnie kikut pępowiny, po kontakcie z wodą dokładnie osusz tę okolicę, np. za pomocą gazika. Niektórzy eksperci zalecają, by pierwszą kąpiel dziecka wykonać dopiero po odpadnięciu kikuta pępowiny. Jeśli decydujesz się poczekać z jej wykonaniem, utrzymuj ciało malucha w czystości poprzez dokładne przemywanie skóry wacikami lub wielorazową, upraną myjką (np. bawełnianą), moczoną w ciepłej wodzie.

● Zakładaj maluchowi luźne ubranka z naturalnych, przewiewnych materiałów.

● Jeśli zauważasz u dziecka objawy infekcji okolicy kikuta pępowiny (zaczerwienienie, obrzęk, wypływanie wydzieliny, nieprzyjemny zapach) lub utrzymujące się krwawienie z tego obszaru, zgłoś się z maluchem do lekarza.

Jak dbać o pępek noworodka po odpadnięciu kikuta pępowiny?

Po odpadnięciu kikuta pępowiny, pępek należy utrzymywać w czystości tak samo, jak inne partie ciała malucha. Nie jest już potrzebne unikania moczenia tej okolicy. Można zakładać dziecku też normalne pieluszki - nie przejmując się, że pępek jest zakryty.

Jak wygląda źle gojący się pępek u noworodka?

Warto znać objawy potencjalnie zainfekowanego pępka u noworodka - i szybko reagować, jeśli się pojawią, zgłaszając się z maluchem do lekarza. Objawy związane z nieprawidłowym przebiegiem procesu gojenia się pępka to:

● Zielona lub żółta, ropna wydzielina z okolicy pępka.

● Nieprzyjemny zapach rany.

● Zaczerwienienie okolicy pępka.

● Obrzęk w okolicy rany.

● Utrzymujące się krwawienie z pępka. Podkrwawiony pępek u noworodka bezpośrednio po tym, gdy kikut odpadnie, jest normalnym zjawiskiem. Niewielkie krwawienie może również pojawić się, jeśli przez przypadek za mocno za niego pociągniemy. Jeśli jednak po wytarciu kilka razy okolicy pępka nadal widzisz, że krwawienie nie ustępuje, skonsultuj się z lekarzem.

● Tkliwość rany - dziecko zaczyna płakać, gdy dotkniesz kikuta pępowiny lub skóry w jego okolicy.

● Objawy uogólnionej infekcji: gorączka, apatia, niechęć do karmienia, wiotkość ciała dziecka.

● Obecność kikuta pępowiny po około 3 tygodniach od narodzin.

Co robić, gdy pępek noworodka źle się goi?

Jeśli zauważasz problemy z gojeniem się pępka dziecka, zgłoś się z maluchem pilnie do pediatry. Być może potrzebne będzie zastosowanie przepisanych przez specjalistę antybiotyków w celu zwalczenia infekcji rany. Nie stosuj żadnych substancji (np. środków odkażających) bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Do czasu wizyty utrzymuj miejsce w czystości, przemywając wodą, a następnie dokładnie osuszając, a także odsłaniaj je, by zapewnić dostęp powietrza.

Pępek noworodka - częste pytania rodziców (FAQ)

Czy w czasie gojenia pępka dotykanie kikuta pępowiny boli dziecko?

Nie, kikut pępowiny nie jest unerwiony, dlatego dziecko nie odczuwa dotyku w tej okolicy (z tego powodu odcięcie pępowiny po porodzie również nie sprawia noworodkowi bólu). Maluch nie odczuwa żadnego dyskomfortu podczas pielęgnacji tej okolicy przy prawidłowym gojeniu się kikuta pępowiny.

Jak wygląda pępek noworodka po odpadnięciu kikuta pępowiny?

Pępek noworodka po odpadnięciu kikuta pępowiny może wyglądać jak zagojona rana po odpadnięciu strupa - bywa zaróżowiony, czasami wycieka z niego niewielka ilość krwi.

Jak czyścić pępek noworodka?

Pępek noworodka w czasie, gdy nie odpadł jeszcze kikut pępowiny, należy czyścić przemywając go regularnie wacikiem lub patyczkiem higienicznym zanurzonym w ciepłej wodzie. Trzeba pamiętać o jego dokładnym wysuszeniu. Po odpadnięciu kikuta pępowiny okolicę pępka można czyścić w czasie kąpieli, w taki sam sposób jak skórę reszty ciała malucha.

Czy infekcja gojącego się pępka może być groźna?

Zakażenie w obrębie gojącego się kikuta pępowiny stanowi zagrożenie dla zdrowia noworodka. Z tego miejsca drobnoustroje mogą łatwo wnikać do krwi, powodując uogólnioną infekcję w organizmie dziecka. Ważne jest, by po zauważeniu objawów źle gojącego się, zainfekowanego kikuta pępowiny zgłosić się z noworodkiem na pilną wizytę u lekarza.

Czym przemywać pępek noworodka?

Pępek noworodka należy przemywać ciepłą wodą. Nie należy rutynowo stosować w tym celu środków odkażających, np. preparatów na bazie alkoholu.

Pępek noworodka: podsumowanie

Odpowiednia pielęgnacja pępka noworodka w czasie zanim odpadnie kikut pępowiny ma duże znaczenie dla zapobiegania potencjalnie groźnym dla zdrowia infekcjom. Podstawą jest utrzymywanie okolicy kikuta w czystości poprzez regularne przemywanie wodą oraz zapobieganie kontaktowi z moczem i kałem. Trzeba zwrócić również uwagę na to, by miejsce było suche i miało dostęp do powietrza.

Źródła:

1. National Health Service (2023) Umbilical Cord Care Guideline, dostęp: https://neonatalnetworkssoutheast.nhs.uk/wp-content/uploads/2023/10/TVW-Umbilical-Cord-Care-Guideline.-V4-ratified-June-2023.pdf/.
2. American Academy of Pediatrics (2025) Umbilical Cord Care in Newborns, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/bathing-skin-care/Pages/Umbilical-Cord-Care.aspx.
3. American Pregnancy Association Umbilical Cord Care, dostęp: https://americanpregnancy.org/healthy-pregnancy/first-year-of-life/umbilical-cord/.
4. Stanford Medicine Children’s Health Umbilical Cord Care, dostęp: https://www.stanfordchildrens.org/en/topic/default?id=umbilical-cord-care-90-P02646.
5. Painter K., Anand S., Philip K. (2022) Omphalitis, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513338/#:~:text=Omphalitis%20is%20an%20infection%20of%20the%20umbilicus,the%20morbidity%20and%20mortality%20associated%20with%20omphalitis.