Rozwój dwulatka – co powinno umieć 2-letnie dziecko?

Kamienie milowe w rozwoju 2-latka

Kamienie milowe to umiejętności, które nabywane są przez zdecydowaną większość dzieci przed ukończeniem określonego wieku. Ocena posiadania tych zdolności przez malucha na danym etapie życia pozwala wstępnie stwierdzić, czy jego rozwój przebiega prawidłowo, w normalnym tempie.

Główne obszary rozwoju, których dotyczą oceniane u 2-letniego dziecka kamienie milowe to:

• Rozwój motoryki dużej (czyli umiejętności ruchowych angażujących jednocześnie większość głównych grup mięśniowych, np. chodzenia) i motoryki małej (umiejętności związanych z wykonywaniem precyzyjnych ruchów dłońmi i palcami, np. samodzielnego jedzenia, rysowania),
• Rozwój mowy i komunikacji,
• Rozwój poznawczy (związany z nabywaniem umiejętności obserwacji i analizy informacji, zapamiętywania, rozumienia otaczającego świata, rozwiązywania problemów),
• Rozwój społeczny i emocjonalny.

Co powinno umieć 2-letnie dziecko?

Przyjrzyjmy się bliżej umiejętnościom, które stanowią kamienie milowe w rozwoju osiągane typowo przez dziecko w drugim roku życia (do ukończenia 2 lat).

Rozwój motoryki dużej i małej dwulatka

W kontekście umiejętności związanych z motoryką dużą i małą, 2-letnie dziecko powinno umieć:

• Chodzić samodzielnie, bez pomocy rodzica,
• Biegać,
• Kopnąć piłkę,
• Nieść dużą lub kilka małych zabawek przy chodzeniu,
• Wejść z pomocą rodzica na kilka schodków i zejść z nich,
• Jeść samodzielnie łyżką,
• Narysować nieokreślone linie, kształty,
• Zbudować wieżę z 4 klocków.

Rozwój mowy i komunikacji dwulatka

Dwulatek typowo wykazuje następujące umiejętności związane z komunikacją:

• Mówienie z wykorzystaniem minimum dwuwyrazowych wyrażeń,
• Używanie co najmniej kilku rodzajów gestów w komunikacji, również innych niż wskazywanie i machanie rączką (pa pa), np. dziecko może kiwać głową na tak.

Rozwój poznawczy dwulatka

Do charakterystycznych kamieni milowych w rozwoju poznawczym, osiąganych przez dziecko przed ukończeniem 2 lat należą:

• Umiejętność rozpoznawania i wskazywania na znane obiekty po ich nazwaniu przez rodzica (np. rodzic podczas czytania książeczki pyta „Gdzie jest kotek?”, a dziecko wskazuje palcem na kota na obrazku),
• Umiejętność wskazania głównych części ciała, kiedy zostanie poproszone o pokazanie konkretnej z nich,
• Umiejętność jednoczesnego trzymania przedmiotu w jednej ręce i wykonywania jakiejś czynności drugą ręką,
• Zabawa z użyciem więcej niż jednej zabawki jednocześnie,
• Zainteresowanie testowaniem funkcji przycisków, włączników.

Rozwój społeczny i emocjonalny dwulatka

W kontekście rozwoju społecznego i emocjonalnego, dwulatek:

• Wykazuje zachowania związane z empatią, np. staje się smutny, gdy ktoś w otoczeniu płacze,
• Patrzy na twarz rodzica, by sprawdzić jego reakcję w nowych sytuacjach,
• Wykazuje lęk separacyjny, czyli obawę przed rozstaniem się z bliskim osobami,
• Cieszy się z przebywania z innymi dziećmi (choć typowo nie potrafi jeszcze bawić się wspólnie z nimi, a jedynie obok nich),
• Często naśladuje osoby dorosłe i inne dzieci.

Ponadto, dwuletnie dzieci są na etapie życia, w którym w wyraźny sposób stają się bardziej niezależne, często używają słowa „nie” i mogą gwałtownie wyrażać swoją wolę (przez wybuchy złości, płacz, krzyczenie, rzucanie przedmiotami). Mówi się w związku z tym o tzw. buncie dwulatka jako o typowej fazie w rozwoju emocjonalnym i społecznym dziecka.

Jak wspierać rozwój dwulatka?

Podstawą dla osiągania przez dziecko kolejnych ważnych kamieni milowych jest zaspokojenie jego podstawowych potrzeb oraz zaangażowanie się opiekuna w codzienne interakcje z maluchem. Spędzanie z dwulatkiem czasu przy odpowiednio dobranych grach i zabawach również może sprzyjać nabywaniu nowych umiejętności w różnych obszarach. Oto kilka sposobów na wsparcie rozwoju 2-letniego dziecka:

• Wspomagaj dziecko w rozwijaniu jego umiejętności mowy. Ważne w tym są przede wszystkim: częste nawiązywanie interakcji i mówienie do dziecka na różne tematy, czytanie książeczek, a także powtarzanie w poprawnej formie używanych przez dziecko wyrazów wypowiadanych w niepełny lub niewłaściwy sposób (nie wymagaj przy tym od dziecka, by powtarzało po Tobie słowa – prawidłowe ich wypowiadanie przyjdzie z czasem, w naturalny sposób).
• Pozwól dziecku dokonywać prostych wyborów w życiu codziennym. Zapytaj np. czy chce założyć niebieską czy zieloną bluzeczkę, albo czy woli zjeść jogurt z musem truskawkowym czy bananowym. To daje większe poczucie niezależności, której wyrażanie jest ważne dla dwuletniego dziecka.
• Wybieraj dla malucha zabawki pomagające ćwiczyć u niego umiejętność rozwiązywania problemów. Mogą to być np. odpowiednie do wieku dziecka puzzle, sortery, klocki.
• Włącz dwulatka w pomoc w wykonywaniu codziennych prac domowych w zakresie, na który pozwalają jego aktualne umiejętności. To świetny sposób, żeby dziecko ćwiczyło zdolności motoryczne. Chwal je za wykonywanie czynności, o które poprosisz.
• Baw się z dzieckiem używając piłki – do kopania, rzucania i łapania.
• Zadbaj o spokojne i powtarzalne nawyki malucha związane ze snem. Najlepiej, by dwulatek chodził spać zawsze mniej więcej o tej samej porze. Warto wprowadzić rutynę związaną z wykonywaniem codziennie określonych czynności przed snem, np. kąpieli, przebrania w piżamkę, mycia ząbków, czytania książeczki. Ułatwi to dziecku zasypianie. Dwulatek potrzebuje w ciągu doby łącznie około 11-14 godzin snu. Odpowiednia jego ilość jest ważna dla rozwoju mózgu.

Rozwój dwulatka – co może niepokoić?

Rozwój poszczególnych umiejętności u dziecka może przebiegać w różnym tempie i brak osiągnięcia określonego kamienia milowego na danym etapie nie musi stanowić oznaki poważnych zaburzeń. Jednakże stanowi sygnał, że warto, by rozwojowi dziecka w całościowym ujęciu przyjrzał się lekarz. Skonsultuj się z pediatrą, jeśli dwulatek nie osiągnął jakiegokolwiek z wymienionych powyżej kamieni milowych, w szczególności jeśli:

• Nie potrafi stabilnie chodzić,
• W mowie nie używa dwuwyrazowych fraz,
• Nie rozumie prostych poleceń (np. „podaj mi to”),
• Nie naśladuje działań i nie powtarza wypowiadanych przez rodzica lub opiekuna słów,
• Wydaje się nie znać funkcji podstawowych przedmiotów użytku domowego (np. widelca, łyżki).

Źródła:

1. Centers for Disease Control and Prevention (2023) Important Milestones: Your Child by Two Years, dostęp: https://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/milestones/milestones-2yr.html.
2. Centers for Disease Control and Prevention Milestone Moments Checklist. Your child at 2 Years, dostęp: https://www.cdc.gov/ncbddd/actearly/pdf/checklists/Eng.-2-yrs-Milestone-Moments-Checklist-2021-P.pdf.
3. Zubler J. M., Wiggins L. D., Macias M. M. (2022) Evidence-Informed Milestones for Developmental Surveillance Tools, Pediatrics, 149(3): e2021052138, dostęp: https://publications.aap.org/pediatrics/article/149/3/e2021052138/184748/Evidence-Informed-Milestones-for-Developmental?autologincheck=redirected.
4. National Health Service A Guide to Development: From 18 Months to 3 Years, dostęp: https://www.buckshealthcare.nhs.uk/cyp/wp-content/uploads/sites/6/2021/08/Development-guide-from-18-months-to-3-years.pdf.
5. American Academy of Pediatrics (2009) Developmental Milestones: 2 Years Old, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/toddler/Pages/Developmental-Milestones-2-Year-Olds.aspx.
6. Alrousan G., Hassan A., Pillai A. A. i wsp. (2022) Early Life Sleep Deprivation and Brain Development: Insights From Human and Animal Studies, Frontiers in Neuroscience, 16: 833786, dostęp: https://www.frontiersin.org/journals/neuroscience/articles/10.3389/fnins.2022.833786/full.