Pełzanie jest jednym z etapów rozwoju motorycznego dziecka. Maluch z brzuszkiem przyklejonym do podłoża odpycha się rączkami oraz nóżkami i przemieszcza w wybranym kierunku. Wzmacnia przy tym mięśnie i poprawia koordynację ruchową, co potrzebne jest później przy raczkowaniu, a następnie chodzeniu. W poniższym artykule wyjaśniamy, jak wygląda pełzanie u niemowlaka i kiedy większość maluchów nabywa tę umiejętność.
Co znajdziesz w tym artykule:
- 1.Pełzanie niemowlaka - co musisz wiedzieć?
- 2.Czym jest pełzanie?
- 3.Jak wygląda pełzanie u niemowlaka?
- 4.Pełzanie a raczkowanie u niemowlaka
- 5.Kiedy niemowlę zaczyna pełzać?
- 6.Czy każde niemowlę uczy się pełzania?
- 7.Jak wspomóc naukę pełzania u niemowlaka?
- 8.Pełzanie u dzieci - częste pytania rodziców (FAQ)
Pełzanie niemowlaka - co musisz wiedzieć?
● Pełzanie polega na przemieszczaniu się dziecka w pozycji z brzuszkiem leżącym na podłożu.
● Większość niemowląt zaczyna pełzać w wieku od 6 do 8 miesięcy.
● Jest to często pierwsza z nabywanych przez dziecko umiejętności pozwalających na samodzielne przemieszczanie się.
Czym jest pełzanie?
Pełzanie jest sposobem przemieszczania się niemowlaka polegającym na odpychaniu się rączkami i nóżkami w pozycji, w której brzuszek nie odrywa się od podłoża. Bardzo często pełzanie stanowi jeden z pierwszych sposobów, w jaki dziecko porusza się do przodu. Ta aktywność może przygotowywać malucha do kolejnego etapu rozwoju motorycznego, którym jest raczkowanie (inaczej chodzenie na czworakach).
Jak wygląda pełzanie u niemowlaka?
Niemowlę może pełzać na różne sposoby:
● Typowy, uznawany za prawidłowy sposób pełzania, polega na jednoczesnym korzystaniu z rączek i nóżek do przemieszczania się - dziecko odpycha się od podłoża naprzemiennie prawą rączką i lewą nóżką, a następnie lewą rączką i prawą nóżką.
● U wielu dzieci możemy zobaczyć również pełzanie w innych postaciach: pełzanie asymetryczne (dziecko odpycha się tylko lub głównie rączką i nóżką z jednej strony ciała), pełzanie jak foka (dziecko przy pełzaniu odpycha się rączkami, nie korzysta z pracy nóżek).
Pełzanie a raczkowanie u niemowlaka
Raczkowanie, czy inaczej czworakowanie, jest formą poruszania się, która często rozwija się u dziecka niedługo po zdobyciu umiejętności pełzania. Jakie są między nimi różnice? Brzuszek malucha podczas raczkowania jest całkowicie oderwany od podłoża (niemowlę podpiera się tylko na rączkach i nóżkach), a przy pełzaniu brzuszek przylega do ziemi.
Kiedy niemowlę zaczyna pełzać?
Niemowlęta zaczynają pełzać zazwyczaj w wieku od około 6 do 8 miesięcy. Niedługo później, w wieku od 7 do 10 miesięcy, pojawia się u nich umiejętność raczkowania.
Czy każde niemowlę uczy się pełzania?
Nie każdy maluch przechodzi przez fazę pełzania. Dla większości maluchów ten etap rozwoju ruchowego jest tylko krótkim wstępem przed rozpoczęciem raczkowania. Zdarza się też, że dzieci przechodzą z leżenia na brzuszku bezpośrednio do rozwijania umiejętności podnoszenia się i nauki chodzenia. Rozwój ruchowy niemowlaka powinien być oceniany całościowo. Brak pełzania nie musi świadczyć o nieprawidłowościach, o ile maluch w pierwszym roku wykazuje inne umiejętności pozwalające na samodzielne przemieszczanie się z wykorzystaniem zarówno prawej, jak i lewej strony ciała.
Jak wspomóc naukę pełzania u niemowlaka?
Codzienna aktywność dziecka pozwala mu na wzmacnianie mięśni potrzebnych przy kolejnych etapach rozwoju ruchowego i naturalne eksplorowanie nowych umiejętności motorycznych. Możemy wspomagać naukę pełzania i innych form poruszania się u dziecka poprzez zaangażowanie się w aktywną zabawę z maluchem. Wypróbuj poniższe sposoby:
● Począwszy od pierwszych tygodni życia, codziennie układaj dziecko na brzuszku. Stopniowo wydłużaj czas, który niemowlę spędza w tej pozycji. Podczas leżenia na brzuszku wzmacniane są mięśnie potrzebne do opanowywania umiejętności pełzania, a następnie raczkowania. Pamiętaj, by zawsze nadzorować dziecko, kiedy przebywa w tej pozycji. Nie układaj niemowlaka na brzuchu do snu - jest to niebezpieczne dla maluchów, które nie potrafią jeszcze samodzielnie przekręcić się na plecy.
● Kiedy niemowlę przebywa na brzuszku, pokazuj mu ulubione zabawki i lekko odsuwaj je poza zasięg rączek dziecka. Jest to dla malucha motywacja, by przemieścić się i sięgnąć po przedmiot. Dobrym pomysłem może być wykorzystanie interaktywnych, poruszających się zabawek, które zaprojektowane są z myślą o stymulowaniu dziecka do ćwiczenia samodzielnego przemieszczania się.
Pełzanie u dzieci - częste pytania rodziców (FAQ)
Moje 8 / 9-miesięczne dziecko nie pełza. Co robić?
Zazwyczaj brak pełzania na tym etapie życia nie stanowi powodu do niepokoju, o ile dziecko zdobywa inne odpowiednie do wieku umiejętności motoryczne, w tym umiejętności przekręcania się z brzuszka na plecy i odwrotnie, czy zdolność do samodzielnego siadania (np. z podparciem na wyprostowanych z przodu rączkach). Skonsultuj się z pediatrą lub fizjoterapeutą, jeśli u niemowlaka zauważasz opóźnienia w rozwoju kilku ważnych umiejętności ruchowych lub występują inne oznaki, które mogą świadczyć o nieprawidłowościach, np. asymetria ruchów lub brak zainteresowania eksplorowaniem swojego otoczenia.
Niemowlę pełza do tyłu. Czy jest to powód do niepokoju?
Pełzanie do tyłu na początku nauki przemieszczania się przez dziecko jest normalnym zjawiskiem. Zwykle stanowi to tylko etap przejściowy, przygotowujący malucha do poruszania się do przodu.
Roczne dziecko nie potrafi pełzać ani przemieszczać się samodzielnie w żaden inny sposób. Co robić?
Skonsultuj się z pediatrą lub z fizjoterapeutą. Specjalista oceni, jaka nieprawidłowość może stanowić przyczynę braku tych umiejętności u dziecka i co należy zrobić, by wspomóc jego rozwój motoryczny.
Mam wątpliwości, czy rozwój ruchowy mojego dziecka przebiega prawidłowo. Jakie oznaki u pełzającego niemowlaka powinny skłonić do wizyty u lekarza lub fizjoterapeuty?
Warto zgłosić się do lekarza lub fizjoterapeuty, jeśli:
● Przez dłuższy czas (kilka tygodni) obserwujesz u dziecka silny brak symetrii w wykonywaniu ruchów - przy pełzaniu dziecko korzysta tylko z jednej strony ciała.
● Zauważasz u malucha trudności w koordynowaniu ruchów i wykonywaniu ich naprzemiennie. Jest to normalne na początku, ale z czasem dziecko powinno nauczyć się koordynować ruchy.
Pełzanie niemowląt: podsumowanie
Pełzanie niemowlaka jest zwykle wstępem do nauki raczkowania, a następnie chodzenia. Typowo dziecko nabywa tę umiejętność w przedziale wiekowym od 6 do 8 miesięcy. Nie u każdego malucha rozwój umiejętności samodzielnego przemieszczania się przebiega według takiego samego, typowego wzorca. Nie musi to świadczyć o nieprawidłowościach. Czasami dzieci pomijają etap pełzania i przechodzą od razu do raczkowania lub nawet chodzenia. Jeśli obserwujesz u dziecka związane z rozwojem motorycznym oznaki, które Cię niepokoją, skonsultuj się z lekarzem lub fizjoterapeutą. Specjalista całościowo oceni, czy dziecko rozwija się prawidłowo.
Źródła:
- National Health Service Baby moves, dostęp: https://www.nhs.uk/start-for-life/baby/baby-moves/.
- National Health Service (2023) Learning to crawl, dostęp: https://cambspborochildrenshealth.nhs.uk/moving-and-being-active/early-years-movement-skills-and-development/learning-to-crawl/#:~:text=The%20belly%20crawl%20can%20also%20be%20known,baby%20pulls%20themselves%20along%20on%20their%20tummy..
- American Academy of Pediatrics (2021) Movement: Babies 8 to 12 Months, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/Pages/Movement-8-to-12-Months.aspx.
- Kretch K. S., Willett S. L., Hsu L.-Y. i wsp. (2022) “Learn the Signs. Act Early.”: Updates and Implications for Physical Therapists, Pediatric Physical Therapy, 34(4): 440-448, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10544762/#:~:text=Crawling%20has%20been%20removed%20from%20the%20milestone,highly%20variable%20and%20not%20essential%20for%20development.