Co na bolesne ząbkowanie? Jak złagodzić ból malucha?

Bolesne ząbkowanie - co musisz wiedzieć?

● Przy bolesnym ząbkowaniu u dziecka warto wykorzystać domowe sposoby, które przynoszą ulgę. Należą do nich m.in. podawanie schłodzonego gryzaka oraz masowanie dziąseł malucha.

● Można rozważyć zastosowanie u ząbkującego dziecka żeli, np. z ksylitolem czy kwasem hialuronowym, a także leków przeciwbólowych, takich jak ibuprofen czy paracetamol.

● Wszystkie środki farmakologiczne na ząbkowanie, w tym preparaty ziołowe, powinny być dobierane po konsultacji z lekarzem lub farmaceutą oraz stosowane u niemowląt i małych dzieci z zachowaniem dużej ostrożności przy dawkowaniu.

Ile trwa ząbkowanie u dziecka?

Ząbkowanie u większości dzieci rozpoczyna się w wieku około 6 miesięcy. Trwa typowo do osiągnięcia przez malucha 31. miesiąca życia malucha, czyli przez mniej więcej 2 lata. W tym czasie w jamie ustnej dziecka kolejno pojawia się 20 zębów mlecznych.

Jakie są objawy ząbkowania u dziecka?

Wyrzynaniu się zęba u dziecka towarzyszą często objawy, takie jak:

● Zapalenie dziąsła wokół wyrastającego zęba oraz związane z tym zaczerwienienie, ból oraz obrzęk,

● Zasinienie dziąsła pokrywającego wyrastający ząb,

● Swędzenie okolicy wyrzynającego się zęba,

● Zwiększona potrzeba gryzienia przedmiotów przez dziecko,

● Ślinienie się,

● Wysypka na twarzy, w okolicy jamy ustnej,

● Rozdrażnienie, marudzenie,

● Problemy ze snem,

● Utrata apetytu,

● Nieznaczne podwyższenie temperatury ciała (poniżej 38°C).

Jak długo dziecko odczuwa bolesne objawy ząbkowania?

Objawy związane z ząbkowaniem bywają odczuwane przez dziecko w okresie 8-4 dni przed pokazaniem się zęba na powierzchni dziąsła i około 3 dni po jego pojawieniu się. Mogą więc utrzymywać się przez czas od kilku do kilkunastu dni.

Domowe sposoby na bolesne ząbkowanie

Metody łagodzenia dyskomfortu związanego z ząbkowaniem nie ograniczają się do stosowania środków z apteki. Bezpieczne, domowe sposoby na ból podczas wyrzynania się ząbka to przede wszystkim:

● Podawanie dziecku gryzaków, szczególnie schłodzonych (ale nie zamrożonych!),

● Oferowanie maluchowi specjalnego smoczka na ząbkowanie,

● Masowanie dziąseł dziecka (czystym palcem lub palcem z silikonową nakładką),

● Uspokojenie i odwrócenie uwagi dziecka od dyskomfortu, np. poprzez bujanie czy kołysanie na rękach albo wspólną zabawę.

Jaki gryzak wybrać na bolesne ząbkowanie u niemowlaka?

Przy wyborze i stosowaniu gryzaka na bolesne ząbkowanie u niemowlaka:

● Pamiętaj, że na początek polecane są przede wszystkim miękkie gryzaki wykonane z silikonu lub kauczuku. Twardsze gryzaki również mają zastosowanie, jednak co do zasady zaleca się je podawać dopiero w późniejszym wieku. Stopień twardości gryzaków należy zwiększać stopniowo, na przestrzeni miesięcy.

● Warto kierować się oznaczeniem wieku na opakowaniu produktu.

● Można zdecydować się na gryzak o dowolnym kształcie - nie ma on znaczenia dla skuteczności w łagodzeniu dyskomfortu przy ząbkowaniu.

● Warto zwrócić uwagę na to, że przedmiot nie powinien być zbyt mały, by nie narażać dziecka na ryzyko zadławienia.

● Trzeba pamiętać, by nigdy nie wieszać gryzaka na szyi malucha.

● Przed podaniem gryzaka ząbkującemu dziecku, warto schłodzić go w lodówce. Dzięki zimnej temperaturze korzystanie z niego przyniesie maluchowi większą ulgę.

● Nie należy wkładać gryzaka do zamrażarki. Podawanie mrożonego gryzaka dziecku wiąże się z ryzykiem szoku termicznego, wystąpienia dużego skurczu naczyń krwionośnych dziąseł oraz uszkodzenia błony śluzowej.

Jaki smoczek podawać niemowlakowi przy bolesnym ząbkowaniu?

Maluchowi można zaoferować smoczek - gryzak, czyli wersję smoczka ze specjalnymi wypustkami, które podczas użytkowania masują wnętrze jamy ustnej. Pamiętaj, że smoczek należy wyrzucić, jeśli pojawią się na nim jakiekolwiek uszkodzenia. Zdarza się to dość często u ząbkującego dziecka.

Co stosować na bolesne ząbkowanie - preparaty z apteki

Wykorzystanie preparatów farmakologicznych u niemowląt i małych dzieci wymaga ostrożności. Warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem ich podawania. Do środków farmakologicznych, które można stosować u dzieci w celu łagodzenia dyskomfortu związanego z ząbkowaniem należą:

● Preparaty miejscowe, np. żele na ząbkowanie zawierające ksylitol lub kwas hialuronowy oraz środki mające w składzie rumianek czy aloes. Szczególnie polecane są żele adhezyjne, które lepiej utrzymują się w miejscu aplikacji.

● Preparaty o działaniu uogólnionym, takie jak ibuprofen i paracetamol. Ich stosowanie ma na celu przede wszystkim redukowanie dolegliwości bólowych. Mogą być podawane dziecku w postaci zawiesiny doustnej lub czopków. Nie należy przewlekle stosować tych leków. Wykorzystuje się je jedynie doraźnie, gdy u malucha widoczne są wyraźne objawy dyskomfortu.

Jakich substancji nie należy stosować przy bolesnym ząbkowaniu u dziecka?

W składzie preparatów dedykowanych ząbkującym maluchom czasami można znaleźć substancje, których stosowanie zgodnie z zaleceniami ekspertów jest przeciwwskazane. Podawanie dziecku niektórych z nich może prowadzić do groźnych powikłań, często jednocześnie przy braku udokumentowanego pozytywnego działania w kontekście łagodzenia dyskomfortu związanego z wyrzynaniem się ząbków. Uważaj na preparaty zawierające w swoim składzie:

● Belladonnę. Roślina jest znana jako naturalny środek, co nie oznacza, że bezpieczny dla niemowląt i małych dzieci. Może powodować pobudzenie, przyspieszenie rytmu serca, dezorientację, a także zaparcia.

● Lidokainę (lignokainę). Jej stosowanie u małych dzieci wiąże się z ryzykiem pojawienia się groźnych skutków ubocznych, włączając w to zaburzenia pracy serca, uszkodzenia mózgu i drgawki.

● Salicylan choliny. U dzieci może prowadzić do wystąpienia rzadkiego, ale bardzo groźnego zespołu Reye’a.

● Sacharozę. Nie jest skuteczna w łagodzeniu bólu u ząbkującego dziecka, a jej podawanie przyczynia się do rozwoju próchnicy.

● Alkohol. Szybko wchłania się przez dziąsła i może osiągać we krwi malucha szkodliwe stężenie.

Co stosować na ząbkowanie? Częste pytania rodziców (FAQ)

Czy przy ząbkowaniu warto stosować preparaty zawierające rumianek?

Wielu rodziców interesuje się możliwością podawania ząbkującemu dziecku popularnych preparatów z Chamomilla vulgaris, czyli rumiankiem pospolitym. Dostępne są one np. w postaci żeli oraz roztworów (zwykle w jednorazowych pojemniczkach, z których płyn kilka razy dziennie wkrapla się do jamy ustnej malucha). Sam rumianek jest polecany jako składnik preparatów na bolesne ząbkowanie u dziecka. Należy zawsze uważnie sprawdzać jednak skład wybieranych środków. Część dostępnych w aptekach preparatów z rumiankiem dedykowanych ząbkującym maluchom zawiera jednocześnie przeciwwskazane substancje, takie jak alkohol czy lidokaina. Ponadto trzeba pamiętać, że preparaty ziołowe również można przedawkować. Konieczne jest więc ostrożne, zgodne rekomendacjami dawkowanie.

Czy warto stosować naszyjnik z bursztynów na ząbkowanie?

Stosowanie u dziecka naszyjnika z bursztynów jest zdecydowanie przeciwwskazane. Stwarza u malucha zagrożenie uduszeniem (odnotowano takie przypadki). Jednocześnie informacje o potencjalnej skuteczności zawieszania bursztynów na szyi dziecka w celu łagodzenia bólu są mitem.

Czy można stosować paracetamol na bolesne ząbkowanie?

Tak, paracetamol może być wykorzystywany jako metoda łagodzenia bólu związanego z ząbkowaniem. U niemowląt i małych dzieci najczęściej podaje się go w postaci zawiesiny doustnej. Należy uważać, by nie przekroczyć dawki zalecanej dla malucha w danym wieku. Warto wspomnieć, że przy ząbkowaniu nieco korzystniejszym wyborem od paracetamolu może być ibuprofen, który poza działaniem przeciwbólowym wykazuje również właściwości przeciwzapalne.

Co stosować na ząbkowanie? Podsumowanie

Przy bolesnym ząbkowaniu u dziecka poleca się przede wszystkim domowe sposoby radzenia sobie z dolegliwością, takie jak podawanie schłodzonych gryzaków i masowanie dziąseł. Preparaty farmakologiczne powinny być dobierane i podawane z dużą ostrożnością. Można wykorzystać żele do stosowania miejscowego (np. z kwasem hialuronowym) lub środki o uogólnionym działaniu przeciwbólowym. Warto pamiętać, że ząbkowanie nie powoduje u dziecka gorączki (temperatury ciała powyżej 38°C) ani biegunki. Dyskomfort związany wyrzynaniem się ząbków mlecznych zwykle nie jest również na tyle silny, by wywoływać nieukojony, przedłużający się płacz. Jeśli takie objawy pojawiają się u dziecka, warto zgłosić się z nim do lekarza, by poszukać prawdziwej przyczyny dolegliwości.

Źródła:

1. Olczak-Kowalczyk D., Jackowska T., Helwich E. i wsp. (2022) Stanowisko polskich ekspertów dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności składników obecnych w środkach medycznych używanych podczas ząbkowania dziecka, Nowa Stomatologia, 27(1): 31-38, dostęp: https://ptsd.net.pl/wp-content/uploads/2023/02/ns_2022_031-038.pdf.
2. American Academy of Pediatrics (2025) Teething Pain Relief: How to Soothe Baby’s Discomfort, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/teething-tooth-care/Pages/Teething-Pain.aspx.
3. U.S. Food & Drug Administration (2024) Safely Soothing Teething Pain in Infants and Children, dostęp: https://www.fda.gov/consumers/consumer-updates/safely-soothing-teething-pain-infants-and-children.
4. National Health Service (2025) Tips for helping your teething baby, dostęp: https://www.nhs.uk/baby/babys-development/teething/tips-for-helping-your-teething-baby/.
5. Rejestr Produktów Leczniczych (2023) Charakterystyka produktu leczniczego. Camilia, dostęp: https://www.gdziepolek.pl/produkty/14942/camilia-plyn/charakterystyka-produktu.