Dyschezja niemowlęca - jak pomóc dziecku przy problemach z wypróżnianiem?

Dyschezja niemowlęca - co musisz wiedzieć?

● Dyschezja niemowlęca jest zaburzeniem, które rozpoznaje się tylko w pierwszych 9 miesiącach życia dziecka.

● U malucha z dyschezją niemowlęcą wypróżnianie wiąże się z płaczem i nadmiernym wysiłkiem. Objawy wynikają z braku umiejętności koordynacją mięśni potrzebnych podczas tej czynności.

● Problem ustępuje bez interwencji, gdy dziecko samodzielnie nabywa w końcu umiejętność koordynacji odpowiednich mięśni. Typowo trwa to nie dłużej niż kilka tygodni.

● Dyschezja niemowlęca nie wymaga leczenia. Stosowanie środków farmakologicznych w celu ułatwienia wypróżnienia jest przeciwwskazane.

Co to jest dyschezja niemowlęca?

Dyschezja niemowlęca to zaburzenia związane z trudnościami malucha wypróżnianiu, które nie są związane z zaparciami ani nadmiarem gazów. U dziecka obserwuje się trwający co najmniej 10 minut epizod nadmiernego wysiłku i płaczu, po którym może nastąpić oddanie miękkiego stolca. Jednocześnie nie występują żadne inne problemy zdrowotne, które powodowałyby trudności w oddawaniu kupki.

Jaka jest przyczyna dyschezji niemowlęcej?

Za przyczynę dyschezji niemowlęcej uznaje się brak umiejętności właściwej koordynacji mięśni, które biorą udział w wypróżnianiu. Maluchy w pierwszych miesiącach życia ze względu na niedojrzałość organizmu mogą mieć jeszcze problem z uruchomieniem tłoczni brzusznej i jednoczesnym rozluźnieniem mięśni w obrębie miednicy, czyli z czynnością, która z czasem stanie się dla nich zupełnie naturalna.

Kiedy pojawia się dyschezja niemowlęca?

Dyschezja niemowlęca pojawia się najczęściej w pierwszych miesiącach życia dziecka. Rozpoznaje się ją najpóźniej przed ukończeniem 9. miesiąca. Jeśli problemy z wypróżnianiem występują po tym czasie, można założyć, że mają inną przyczynę.

Objawy dyschezji niemowlęcej

Dyschezja objawia się widocznym wysiłkiem u dziecka. Maluch może stawać się czerwony na twarzy, podkurczać nóżki, płakać, krzyczeć. Taki epizod trwa zwykle od 10 do 30 minut i zwykle kończy się oddaniem prawidłowo wyglądającego stolca.

Jak diagnozuje się dyschezję u niemowlaka?

Rozpoznanie dyschezji stawia się na podstawie wywiadu z rodzicami dziecka i badania przedmiotowego. Obecność typowych objawów i brak innych zaburzeń zdrowotnych u malucha w wieku poniżej 9 miesięcy pozwala na postawienie diagnozy. Szczegółowe badania zwykle nie są wskazane.

Jak pomóc dziecku z dyschezją niemowlęcą?

Możliwości pomocy dziecku z dyschezją niemowlęcą są ograniczone. Trzeba przede wszystkim poczekać, aż u malucha sama rozwinie się zdolność do koordynacji odpowiednich mięśni. Jak postępować, gdy podejrzewasz występowanie tego zaburzenia?

● Upewnij się, że problemem u dziecka jest dyschezja, a nie kolka niemowlęca, zaparcia lub inne zaburzenia funkcjonowania przewodu pokarmowego, które wymagają rozpoznania i dopasowania innego sposobu postępowania.

● Weź pod uwagę, że dodatkowe objawy, takie jak oddawanie twardego, grudkowatego stolca, wzdęcia brzuszka, nadmierna drażliwość i długotrwały płacz, krew w stolcu, wymioty, czy gorączka mogą świadczyć o innych zaburzeniach związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego u dziecka i wymagają konsultacji z lekarzem.

● Przy stwierdzonej dyschezji wykaż cierpliwość i pozwól niemowlakowi w swoim czasie nauczyć się koordynacji odpowiednich mięśni potrzebnych przy wypróżnianiu.

● Nie podawaj niemowlakowi środków przeczyszczających. Nie pomogą one maluchowi z dyschezją, a mogą negatywnie wpływać na jego naturalny rytm wypróżnień.

● Pamiętaj, że jakakolwiek zewnętrzna interwencja, która ma na celu ułatwienie dziecku wypróżnienia może opóźniać czas, gdy dziecko nauczy się samodzielnie koordynować tę czynność bez nadmiernego wysiłku.

● Zapewnij dziecku poczucie bliskość i postaraj się je uspokoić w czasie, gdy występują objawy, np. kołysząc łagodnie na rękach. O ile niemowlę dobrze na to reaguje, możesz również nosić je w pozycji “na leniwca” (układając jego brzuszek na swoim przedramieniu, z główką opartą stabilnie na otwartej dłoni). Ta pozycja pomaga w rozluźnieniu mięśni.

Kiedy mija dyschezja niemowlęca?

U dużej części maluchów objawy dyschezji mijają już po 1-2 tygodniach. Ilość czasu, która będzie potrzebna niemowlakowi na nabycie zdolności do koordynacji odpowiednich mięśni bywa dłuższa, jednak nie przekracza zwykle kilku tygodni. Problem jest bardzo rzadki u niemowląt, które ukończyły już 6. miesiąc życia. Jeśli trudności z wypróżnianiem nadal występują u malucha po 9. miesiącu życia, należy poszukać innej możliwej przyczyny ich obecności.

Dyschezja niemowlęca - częste pytania rodziców (FAQ)

Czy dyschezja niemowlęca wymaga leczenia?

Dyschezja niemowlęca nie wymaga leczenia. Jest zjawiskiem, które ustępuje samoistnie, gdy maluch nauczy się koordynować odpowiednie mięśnie podczas wypróżnienia. Wprowadzanie terapii np. w postaci środków farmakologicznych, w tym przypadku nie daje efektów i może szkodzić zamiast pomagać. Ważne jest jedynie, aby upewnić się, że u dziecka nie występują inne zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego, które mogłyby wymagać zastosowania dopasowanego do sytuacji leczenia. Wskazana jest więc wizyta u lekarza, który potwierdzi diagnozę.

Czym dyschezja niemowlęca różni się od kolki?

Istnieje kilka cech, które pozwalają odróżnić kolkę od dyschezji niemowlęcej. Przede wszystkim epizod nadmiernego wysiłku i płaczu u dziecka z dyschezją kończy się zwykle wypróżnieniem, po którym maluch się uspokaja. W przypadku kolki nie stwierdza się tej wyraźnej zależności. Ponadto zaburzenia różnią się czasem trwania objawów. U dziecka z dyschezją epizod płaczu trwa zwykle 10-30 minut. Objawy kolki co do zasady występują jednorazowo przez co najmniej 3 godziny. Typowe dla kolki niemowlęcej jest również rozpoczynanie się epizodu po południu lub wieczorem. W przypadku dyschezji nie zauważa się zależności między występowaniem dolegliwości i porą dnia.

Jak odróżnić dyschezję niemowlęcą od zaparć?

Te dwa rodzaje zaburzeń są łatwe do pomylenia przez rodziców. Powodem jest automatyczne (błędne) założenie, że jeśli maluch ma trudności z wypróżnianiem to powodem muszą być zaparcia. Wysiłek przy oddawaniu kupki może występować zarówno u dziecka z dyschezją, jak i niemowlaka z zaparciami. Główne różnice stanowią konsystencja stolca i częstotliwość wypróżnień. Jeśli kupka dziecka wygląda prawidłowo (nie jest twarda ani grudkowata) i maluch oddaje stolec regularnie, można podejrzewać dyschezję, a wykluczyć zaparcia.

Czy wprowadzenie zmian w diecie mamy karmiącej jest zalecane przy dyschezji niemowlęcej?

Nie, wprowadzenie zmian w diecie mamy karmiącej nie ma wpływu na wypróżnianie u dziecka z dyschezją niemowlęcą.

Dyschezja niemowlęca: podsumowanie

Dyschezja niemowlęca jest problemem związanym z brakiem umiejętności koordynacji mięśni wykorzystywanych przy wypróżnianiu. Wiąże się z nadmiernym wysiłkiem i płaczem dziecka przy próbach oddawania kupki - mimo prawidłowej konsystencji stolca. Warto wiedzieć, jak odróżnić dyschezję od kolki (nieukojonego płaczu, który może wynikać z dyskomfortu wywołanego niedojrzałością przewodu pokarmowego i gromadzeniem się gazów) oraz zaparć (problemów z wypróżnianiem, najczęściej związanych ze zbyt rzadką częstotliwością wypróżnień i oddawaniem stolca o twardej, grudkowatej konsystencji). Dyschezja niemowlęca nie wymaga leczenia, ustępuje samoistnie.

Źródła:

1. Zeevenhooven J., Koppen I. J. N., Benninga M. A. (2017) The New Rome IV Criteria for Functional Gastrointestinal Disorders in Infants and Toddlers, Pediatric Gastroenterology, Hepatology & Nutrition, 20(1): 1-13, dostęp: https://pghn.org/DOIx.php?id=10.5223/pghn.2017.20.1.1.
2. International Foundation for Gastrointestinal Disorders Infant Dyschezia, dostęp: https://aboutkidsgi.org/lower-gi/childhood-defecation-disorders/infant-dyschezia/.
3. National Health Service (2024) Dyschezia in babies. Information for parents and carers, dostęp: https://policyonline.nhslothian.scot/wp-content/uploads/2024/10/Dyschezia-in-babies.pdf.
4. Rogers J., Richardson D. (2020) Understanding Constipation in Infants and Toddlers. A guide for parents and carers, dostęp: https://www.bbuk.org.uk/wp-content/uploads/2020/09/Understanding-Constipation-in-Infants-and-Young-Toddlers.pdf.
5. Johnson J. D., Cocker K., Chang E. (2015) Infantile Colic: Recognition and Treatment, American Family Physician, 92(7): 577-582, dostęp: https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2015/1001/p577.html.