Potówki u niemowlaka - co to jest i jak je rozpoznać?

Potówki u niemowlaka - co musisz wiedzieć?

● Potówki powstają na skórze niemowląt w wyniku zablokowania ujść gruczołów potowych, co najczęściej spowodowane jest przez przegrzanie i wynikające z tego nadmierne pocenie się dziecka.

● Dbanie o komfort termiczny niemowlaka, zakładanie odpowiedniej, luźnej i przewiewnej odzieży oraz chłodzenie skóry dziecka pomaga radzić sobie z tym problemem.

● Jeśli występowaniu potówek u dziecka towarzyszy dyskomfort związany ze świądem, lekarz może zalecić stosowanie kremów, które łagodzą ten objaw.

Czym są potówki?

Potówki to zmiany skórne, które mają postać niewielkich, białych,czerwonych lub różowych krostek lub grudek. Mogą powodować swędzenie i lekki dyskomfort, a także nieznaczny obrzęk skóry. Powstają w wyniku zablokowania ujść gruczołów potowych, zwykle następującego po przegrzaniu. Potówki najczęściej pojawiają się u niemowląt i małych dzieci. Gruczoły potowe maluchów nie są w pełni rozwinięte, dlatego łatwiej dochodzi do ich zablokowania.

Jak wyglądają potówki u niemowlaka?

Potówki mają postać czerwonej lub różowej wysypki z krostkami lub grudkami o średnicy od 1-2 mm, wyniesionymi nieco powyżej poziom zdrowej skóry. Niektóre zmiany mogą być dodatkowo wypełnione płynem. Z występowaniem potówek może wiązać się odczuwanie świądu lub pieczenia skóry, dlatego dziecko z potówkami może być niespokojne, marudne.

Przyczyny powstawania potówek u niemowlaka

Potówki powstają na skutek zablokowania ujść gruczołów potowych. Przyczynami tych zaburzeń mogą być:

● Ubieranie dziecka zbyt ciepło, nieadekwatnie do pogody.

● Wysoka temperatura otoczenia - w gorące lato dziecko może się przegrzewać niezależnie od tego, w co je ubierzemy.

● Gorączka u dziecka.

Wymienione czynniki powodują, że dziecko nadmiernie się poci, co tworzy warunki sprzyjające powstawaniu tych zmian skórnych. Czasami potówki pojawiają się również na skutek stosowania nieodpowiednich kosmetyków do pielęgnacji skóry, szczególnie tłustych preparatów czy maści - mogą one zatykać ujścia gruczołów potowych.

Gdzie mogą pojawiać się potówki?

Potówki mogą pojawiać się w różnych obszarach ciała:

● Potówki na plecach u niemowlaka - mogą powstawać np. na skutek długiego przebywania w pozycji na plecach w zbyt ciepłym ubraniu.

● Potówki na brzuchu u niemowlaka - typowo pomiędzy fałdami skórnymi, gdzie nie ma odpowiedniego przepływu powietrza.

● Potówki na szyi i pod szyją u niemowlaka - przyczynami ich występowania może być zakładanie szalika ze sztucznych materiałów oraz zbyt ciepłe ubieranie dziecka. Do ich powstawania przyczynia się także obecność fałdów skórnych w tej okolicy.

● Potówki na czole i głowie u niemowlaka - ich obecność może wynikać np. z zakładaniu dziecku zbyt ciepłej czapki lub nakrycia głowy ze sztucznych materiałów, w których skóra bardziej się poci.

● Potówki na policzkach u niemowlaka.

● Potówki na pupie u niemowlaka - mogą powstawać na skutek noszenia pampersów, w które nie zapewniają odpowiedniego dopływu powietrza.

● Potówki na rękach u niemowlaka - przede wszystkim w zgięciach między łokciami, gdzie powietrze może słabiej przepływać, przez co dziecko łatwiej się poci.

Potówki a skaza białkowa u niemowląt

Zmiany skórne często wywołują u rodziców podejrzenie alergii na białka mleka krowiego, potocznie nazywanej skazą białkową. Potówki różnią się jednak wyglądem od wysypki wynikającej z alergii pokarmowej u dziecka. Zmiany skórne wywołane przez kontakt z alergenem typowo mają charakter pokrzywki, czyli swędzących bąbli, przypominających miejsca po ukąszeniu komara. W wielu przypadkach towarzyszą im objawy atopowego zapalenia skóry - świąd, suchość, zaczerwienienie i łuszczenie się skóry. W przypadku podejrzenia występowania alergii na białka mleka krowiego u dziecka, należy zgłosić się z nim do lekarza.

Co pomaga na potówki u niemowlaka?

W radzeniu sobie z potówkami u niemowlaka mogą pomóc domowe sposoby:

1. Dbanie o to, by dostosować ubranie dziecka do warunków otoczenia - przede wszystkim, by go nie przegrzewać. Ponadto warto wybierać przewiewne materiały ubranek, np. 100% bawełnę oraz dobierać ich rozmiar tak, by nie opinały ściśle ciała dziecka.

2. Częste kąpanie malucha w letniej (nie całkowicie zimnej) wodzie, by ochłodzić jego ciało. Po kąpieli należy osuszać skórę niemowlaka bez jej pocierania (zamiast tego warto delikatnie przykładać ręcznik w poszczególne obszary).

3. Przy wysokiej temperaturze na zewnątrz i braku klimatyzacji, zadbanie o to, by pomieszczenia, w których przebywa dziecko nie nagrzewały się zanadto, np. przez zasłanianie okien roletami czy zasłonami, korzystanie z wentylatorów (wiatraków).

4. Sposobem na potówki u niemowlaka jest również przykładanie kilka razy dziennie chłodnego kompresu na obszary zmian skórnych (może to być kompres z apteki lub np. namoczony w zimnej wodzie i lekko wyciśnięty bawełniany ręcznik kuchenny). Wystarczy 5-10 minut. Trzeba pamiętać, że nie należy jednorazowo trzymać chłodnych kompresów przy skórze dziecka dłużej niż przez 20 minut.

5. O ile lekarz nie zaleci inaczej, unikanie stosowania maści, oliwek i tłustych kosmetyków na skórę malucha.

6. Dbanie o nawodnienie dziecka. W przypadku karmienia malucha piersią, warto przystawiać go do niej często, szczególnie w czasie upałów. Trzeba również pamiętać, by w drugim półroczu życia rozpocząć nawadnianie dziecka innymi płynami - przede wszystkim wodą.

Kiedy potówki u niemowlaka wymagają wizyty u lekarza?

Zgłoś się z dzieckiem do lekarza, jeśli:

● Zmiany skórne widoczne są nadal po 3 dniach korzystania z domowych sposobów radzenia sobie z nimi,

● Dziecko ma gorączkę,

● Zmiany skórne wyglądają na zakażone, np. pojawia się ropa,

● U malucha występują inne, niepokojące Cię objawy.

Jak leczyć potówki u niemowlaka?

Potówki czasami wywołują u dziecka znaczący dyskomfort, jeśli towarzyszy im świąd. W takich sytuacjach lekarz może zalecić stosowanie kremów, które łagodzą objawy, np. zawierających tlenek cynku. W aptekach dostępne są preparaty odpowiednie do aplikowania na skórę dziecka już od 1. miesiąca życia.

Potówki u niemowlaka: częste pytania rodziców (FAQ)

Czy potówki u niemowlaka mogą być groźne?

Potówki są łagodnymi zmianami, które powinny szybko ustąpić bez pozostawienia po sobie negatywnych skutków zdrowotnych. Różne rodzaje wysypki u dziecka mogą być jednak łatwo mylone przez rodziców. Dlatego w przypadku długiego utrzymywania się zmian skórnych lub występowania dodatkowych objawów, warto skonsultować się z pediatrą.

Jak długo potówki utrzymują się na skórze niemowlaka?

Potówka zwykle znika w ciągu 2-3 dni od pojawienia się na skórze dziecka. Jeśli jednak występują czynniki, które powodują powstawanie nowych zmian skórnych, problem może towarzyszyć dziecku znacznie dłużej, o ile nie zadbamy o wyeliminowanie przyczyny.

Potówki u niemowlaka: podsumowanie

Potówki są łagodnymi zmianami skórnymi, które pojawiają się u niemowląt typowo na skutek przegrzania i związanego z tym nadmiernego pocenia. Dbanie o odpowiedni ubiór malucha oraz (w miarę możliwości) umiarkowaną temperaturę otoczenia (przede wszystkim pomieszczeń, w których najwięcej przebywa dziecko), pomaga radzić sobie z problemem ich powstawania. W przypadku długiego utrzymywania się potówek na skórze niemowlaka lub występowania niepokojących objawów, warto skonsultować się z lekarzem, by wykluczyć inne przyczyny pojawiania się zmian skórnych, a jeśli jest taka potrzeba, zaplanować również leczenie z wykorzystaniem odpowiednich dla niemowląt kremów zmniejszających świąd.

Źródła:

1. Guerra K. C., Toncar A., Krishnamurthy K. (2024) Miliaria, National Library of Medicine, StatPearls, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537176/.

2. Weber B., Asch S. (2024) Heat Rash (Prickly Heat) in Babies & Young Children, American Academy of Pediatrics, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/bathing-skin-care/Pages/Heat-Rash.aspx.

3. Schmitt B. Heat Rash. KidsDoc Symptom Checker, American Academy of Pediatrics, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/tips-tools/symptom-checker/Pages/symptomviewer.aspx?symptom=Heat+Rash.

4. American Academy of Pediatrics (2009) Food Allergy Reactions, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/feeding-nutrition/Pages/Food-Allergy-Reactions.aspx.

5. National Health Service (2024) Heat rash (prickly heat), dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/heat-rash-prickly-heat/.