Wysypka u niemowlaka - przyczyny i rodzaje

Wysypka u niemowlaka - co musisz wiedzieć?

● Skóra niemowląt jest bardzo wrażliwa na czynniki zewnętrzne, a układ odpornościowy dopiero dojrzewa. Przyczynia się to do częstego występowania wysypek na skórze maluchów.

● Pojawienie się wysypki u niemowlaka może mieć różne przyczyny - włączając w to kontakt z alergenami czy substancjami drażniącymi, zakażenia bakteryjne lub wirusowe, a także nieoptymalny sposób pielęgnacji skóry malucha.

● Występowanie u niemowlaka wysypki, która nie mija w ciągu kilku dni, a także zauważenie u dziecka innych niepokojących objawów towarzyszących zmianom skórnym, powinno skłonić do konsultacji z lekarzem.

Przyczyny wysypki u niemowlaka: pieluszkowe zapalenie skóry

Pieluszkowe zapalenie skóry uznaje się za najczęstsze zaburzenie w obrębie skóry obserwowane u niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Daje objawy w postaci różowej lub czerwonej wysypki o charakterze rumieniowym. Skóra może się łuszczyć, czasami wykształcają się czerwone grudki. Typowo wysypka widoczna jest w miejscach, które u dziecka zakrywa pieluszka, czyli na pośladkach, w pachwinach, okolicach narządów płciowych oraz na podbrzuszu. Zmiany powstają na skutek kontaktu skóry malucha z mokrą pieluszką lub substancjami drażniącymi stosowanymi okolicy pieluszkowej (np. substancjami zapachowymi dodawanymi do kosmetyków). W stosunkowo nielicznych przypadkach odpowiada za nie zakażenie grzybami Candida. Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry obejmuje przede wszystkim zwrócenie uwagi na odpowiednią pielęgnację dziecka. Zalecana jest: częstsza zmiana pieluszki (zawsze od razu po wypróżnieniu, a także nie rzadziej niż co 2-3 godziny), wietrzenie skóry w okolicy pieluszkowej, odpowiednie dopasowanie rozmiaru pampersów (nie mogą być za małe), częste mycie skóry dziecka wodą lub chusteczkami nawilżanymi bez alkoholu i substancji zapachowych, upewnianie się, że skóra dziecka pozostaje sucha przed założeniem pampersa.

Przyczyny wysypki u niemowlaka: pokrzywka

Pokrzywka jest rodzajem zmian skórnych, które przypominają bąble powstające po ukąszeniu komara. Typowo są jasne na czerwonym tle, wypukłe. Bąble mogą łączyć się ze sobą, zajmując duże powierzchnie ciała. Powodują świąd skóry. Częstą przyczyną pokrzywki są reakcje alergiczne, jednak może ona powstawać również na skutek oddziaływania innych czynników środowiskowych, np. chłodnej lub gorącej temperatury otoczenia albo wody (przy kąpieli) czy nacisku na skórę. W przypadku wystąpienia pokrzywki warto zastanowić się, czy w ostatnim czasie dieta niemowlaka została rozszerzona o produkty, na które maluch może być uczulony, czy zaczęliśmy stosować nowe kosmetyki do pielęgnacji jego ciała lub czy dziecko w ostatnim czasie miało kontakt z nowymi alergenami w swoim środowisku, np. z sierścią zwierząt. Zmiany pokrzywkowe typowo ustępują w ciągu kilku dni. Jeśli jednak niemowlę dalej narażone jest na czynnik wywołujący u niego nadwrażliwość, mogą cały czas powstawać nowe.

Przyczyny wysypki u niemowlaka: atopowe zapalenie skóry

Atopowe zapalenie skóry jest częstym schorzeniem wśród niemowląt. Najczęściej powoduje wysypkę w postaci rumienia z grudkami, która występuje na policzkach, czole, policzkach, owłosionej skórze głowy, a także na zgięciach łokci i kolan. Skóra dziecka atopowym zapaleniem skóry typowo jest sucha i łuszczy się. Leczenie tej choroby u niemowląt opiera się na dążeniu do kontrolowania objawów przez stosowanie emolientów, zapobieganie narażeniu na chłodną temperaturę otoczenia, unikanie częstych kąpieli w ciepłej wodzie, a także wybór łagodnych kosmetyków do pielęgnacji bez substancji zapachowych. Czasami w czasie zaostrzeń istnieje potrzeba miejscowego stosowania zaleconych przez lekarza kortykosteroidów w celu złagodzenia objawów.

Przyczyny wysypki u niemowlaka: trądzik niemowlęcy

Trądzik niemowlęcy jest rodzajem wysypki pojawiającej się typowo w pierwszych 6 tygodniach życia. Przyjmuje postać niezapalną – zaskórniki lub zapalną -grudki, krostki. Krostki (czerwone, żółtawe lub w kolorze skóry, często zawierające ropę) można zauważyć najczęściej na górnych partiach ciała niemowlaka, w tym na twarzy (szczególnie policzkach, czole i podbródku), a także na klatce piersiowej. Zazwyczaj nie wprowadza się leczenia, zmiany skórne ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni. Warto pamiętać, że u dziecka z trądzikiem niemowlęcym zaleca się unikanie stosowania kosmetyków, które mogą zatykać pory, np. oliwek dla dzieci czy balsamów.

Przyczyny wysypki u niemowlaka: potówki

Potówki są zmianami skórnymi, które powstają u niemowlaka na skutek zablokowania ujść gruczołów potowych, co najczęściej wynika z przegrzania. Mają postać drobnych krostek, zwykle czerwonych. Czasami są wypełnione płynem. Zmianom towarzyszy świąd i niewielki obrzęk skóry. Mogą pojawiać się na różnych częściach ciała, choć typowo obserwuje się je w okolicach, w których dziecko najbardziej się poci, np. na karku, w pachwinach, na policzkach. Jako sposób na łagodzenie objawów zaleca się przykładanie chłodnych kompresów w miejsca objęte wysypką. W przypadku dyskomfortu związanego ze świądem, można stosować u niemowlaka specjalne kremy przeznaczone dla niemowląt, np. z tlenkiem cynku. W profilaktyce powstawania nowych zmian duże znaczenie ma zakładanie niemowlakowi luźnych ubrań z przewiewnych materiałów (np. bawełny), a także dopasowanie odzieży do temperatury otoczenia. Warto często sprawdzać kark dziecka - gorąca i spocona skóra w tej okolicy stanowi oznakę, że prawdopodobnie założyliśmy maluchowi zbyt wiele warstw ubrań.

Przyczyny wysypki u niemowlaka: wirusowa lub bakteryjna choroba zakaźna

Niektóre z występujących wśród maluchów chorób zakaźnych wywołanych przez wirusy lub bakterie również mogą powodować powstawanie wysypki skórnej. Do takich schorzeń należą:

● Różyczka. Choroba przebiega z gorączką o nagłym początku, po której ustąpieniu[Izabela 1] typowo pojawia się wysypka w postaci czerwonego rumienia, zazwyczaj w okolicy klatki piersiowej i brzuszka. Czasami zmiany skórne występują również na twarzy, rączkach i nóżkach dziecka.

● Szkarlatyna. Choroba rozpoczyna się od pojawienia się objawów grypopodobnych, w tym gorączki i bólu gardła. Czerwoną lub różową wysypkę obserwuje się 1-2 dni później, najpierw na klatce piersiowej i brzuchu malucha, później rozsiewa się ona na dalsze partie ciała. W okolicy pachwin, pach, okolicy zgięć łokciowych wykwity układają się linijnie. Skóra dziecka w dotyku przypomina papier ścierny - wysypka składa się z dużej ilości małych, szorstkich grudek. Zmiany występują również na języku - początkowo w postaci białego nalotu, a następnie obrzęku, zaczerwienienia i malutkich guzków (język porównuje się wtedy wyglądem do truskawki). Policzki malucha mogą być zaczerwienione, jednak na buzi nie występują grudki. W szkarlatynie zawsze występuje zapalenie gardła i migdałków.

● Ospa wietrzna. W przebiegu tej choroby u dziecka pojawiają się plamki, które z czasem zamieniają się w pęcherze, a następnie w strupki. U dziecka jednocześnie występuje gorączka i złe samopoczucie.

● Najczęściej wysypki występują w przebiegu chorób wirusowych, typowych dla wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego

- rumień nagły lub tzw. gorączka trzydniowa – choroba wywołana przez wirusy herpes – wysypka plamista, bladoróżowa

-zakażenia enterowirusami – wysypka pęcherzykowa na dłoniach, stopach i wokól ust – choroba jamy ustnej, dłoni i stóp

-zakażenie parwowirusem – plamista zlewna wysypka na policzkach, przedramionach i udach – rumień zakaźny

Jak leczyć wysypkę u niemowlaka?

U niemowlaka z wysypką można zastosować:

● Leczenie przyczynowe. Stanowi preferowaną metodę, jeśli takie podejście jest możliwe. Przykładami terapii ukierunkowanych na przyczynę pojawiania się zmian skórnych są: dieta eliminacyjna u dziecka z alergią na określony rodzaj pokarmu, np. białka mleka krowiego czy jajka, modyfikacje w sposobie pielęgnacji niemowlaka w przypadku pieluszkowego zapalenia skóry (częstsza zmiana pieluszek, wymiana pieluszek na inny, bardziej chłonny typ, częstsze mycie malucha, pamiętanie o delikatnym osuszaniu skóry dziecka), antybiotyki w przypadku infekcji bakteryjnych.

● Leczenie objawowe. Może obejmować wykorzystanie emolientów w celu nawilżenia skóry dziecka np. przy atopowym zapaleniu skóry, czy stosowanie leków antyhistaminowych w celu łagodzenia świądu.

● W niektórych przypadkach leczenie nie jest konieczne, np. w sytuacji, gdy u malucha występuje trądzik niemowlęcy, który typowo mija samoistnie w ciągu kilku tygodni.

Wysypka u niemowlaka - często zadawane pytania (FAQ)

Nasze kilkumiesięczne dziecko ma wysypkę. Czy powinniśmy zgłosić się z nim do lekarza?

Skonsultuj się z lekarzem zawsze, gdy przyczyna wysypki u dziecka nie jest dla ciebie jasna. Warto zabrać niemowlę do pediatry, jeśli zmiany skórne nie ustępują w ciągu kilku dni. Pilnej konsultacji z lekarzem może wymagać sytuacja, gdy u malucha występują następujące objawy:

● Gorączka,

● Trudności w oddychaniu lub bardzo szybki oddech,

● Nagły obrzęk ust, języka, gardła,

● Wysypka w postaci niewielkich krwiaków, które nie bledną pod wpływem nacisku,

● Skóra wyglądająca na zakażoną (występuje rozlewające się zaczerwienienie skóry, obrzęk, ropna wydzielina),

● Po zachowaniu dziecka można poznać, że wysypka wywołuje ból,

● Inne, nietypowe objawy, które powodują, że niepokoisz się o zdrowie malucha.

Jak wygląda wysypka alergiczna u niemowlaka?

Wysypka alergiczna u niemowlaka typowo ma postać pokrzywki (swędzących bąbli wyglądających jak miejsca ukąszenia komara). U uczulonego dziecka może również występować wysypka o charakterze rumieniowym z czerwonymi grudkami, której towarzyszą suchość, łuszczenie się i swędzenie skóry - te objawy świadczą o atopowym zapaleniu skóry, które często współwystępuje z alergią.

Wysypka u niemowlaka: podsumowanie

U niemowląt możemy mieć do czynienia z wieloma rodzajami wysypek o zróżnicowanym podłożu. Podstawowe informacje o przyczynach, rozpoznawaniu i leczeniu często występujących u maluchów zmian skórnych, prezentujemy w poniższej tabeli.

Źródła:

1. Allmon A., Deane K., Martin K. L. (2015) Common Skin Rashes in Children, American Family Physician, 92(3): 211-216, dostęp: https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2015/0801/p211.html.
2. National Health Service (2024) Rashes in babies and children, dostęp: https://www.nhs.uk/symptoms/rashes-babies-and-children/.
3. American Academy of Dermatology Association What are those bumps on my child’s skin?, dostęp: https://www.aad.org/public/everyday-care/itchy-skin/rash/rashes-cause-bumps.
4. Consolini D. M., Pekarsky A. R. (2025) Rash in Infants and Children, Merck Manual Professional Version, dostęp: https://www.merckmanuals.com/professional/pediatrics/symptoms-in-infants-and-children/rash-in-infants-and-young-children.
5. Consolini D. M. (2025) Rashes in Children, Merck Manual Consumer Version, dostęp: https://www.merckmanuals.com/home/children-s-health-issues/symptoms-in-infants-and-children/rashes-in-children.
6. American Academy of Pediatrics Newborn Rashes and Birthmarks, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/tips-tools/symptom-checker/Pages/symptomviewer.aspx?symptom=Newborn+Rashes+and+Birthmarks.
7. National Health Service (2023) Nappy rash, dostęp: https://www.nhs.uk/baby/caring-for-a-newborn/nappy-rash/.
8. National Health Service (2025) Chickenpox, dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/chickenpox/.