Każda kobieta w ciąży, szczególnie w pierwszej, która naznaczona jest wieloma niewiadomymi, z uwagą obserwuje swoje ciało i zachowuje najwyższą czujność. Każdy ból, ciągnięcie czy ukłucie wywołuje niepokój. A tymczasem ciąża, choć bez wątpienia jest jednym z najpiękniejszych stanów, w jakich może znaleźć się kobiece ciało, stoi – w większym lub mniejszym stopniu – dyskomfortem. Do jednych z mniej przyjemnych, ale w większości zupełnie normalnych odczuć, jest twardnienie brzucha. Co to oznacza? Czy brzuch w ciąży jest twardy na każdym etapie? Czym jest stawianie się macicy i czy twardy brzuch w ciąży powinien niepokoić?
Co znajdziesz w tym artykule:
Twardy brzuch w ciąży – częsta przypadłość ciężarnych
Twardnienie brzucha w ciąży to naturalne zjawisko niemal przez cały okres jej trwania. I choć to normalne, że wzbudza niepokój i powoduje stres u przyszłej mamy – tak naprawdę w znacznej większości przypadków nie jest oznaką żadnych nieprawidłowości, a wręcz przeciwnie – jest fizjologiczne, czyli wskazuje na naturalne procesy zachodzące w organizmie.
Warto jednak zaznaczyć, twardy brzuch w ciąży może być sygnałem ostrzegawczym, który organizm wysyła przyszłej mamie. Zdarza się bowiem, że nie jest wywołany naturalnymi procesami, a spowodowany stanami zagrażającemu zdrowiu matki i dziecka.
Kiedy twardy brzuch w ciąży powinien zaniepokoić? Oto sytuacje warte wzmożonej uwagi:
● kiedy pojawiają się krwawienia lub plamienia w ciąży,
● jeśli twardnienie nie mija, nasila się, jest bolesne,
● jeśli twardnienie jest zbyt intensywne i regularne,
● jeśli dodatkowo odczuwalne jest kłucie w pochwie,
● jeśli kobieta podejrzewa sączenie się wód płodowych.
Ciężarna z takimi objawami powinna zgłosić się jak najszybciej do lekarza, ponieważ mogą one oznaczać niebezpieczeństwo dla niej i dziecka. Jeśli nie zbliża się termin porodu, twardy brzuch w ciąży wraz z bólem i krwawieniem może oznaczać np. poronienie lub odklejenie łożyska.
Twardy brzuch w ciąży nazywany jest również stawianiem się macicy. Zazwyczaj pojawia się w drugiej połowie ciąży, jednak także na samym poczatku kobieta może odczuwać dyskomfort w okolicy brzucha. Poza czynnikami wewnętrznymi, czyli wszelkimi zmianami hormonalnymi i fizjologicznymi, twardnienie brzucha w ciąży może wywoływać również nadmierny wysiłek fizyczny czy stres, czyli czynniki, których każda ciężarna powinna unikać.
Warto wiedzieć, że jeśli brzuch twardnieje podczas wysiłku fizycznego – zazwyczaj wystarczy po prostu odpocząć i zrelaksować się, najlepiej w pozycji leżącej, z nogami lekko uniesionymi do góry. Jeśli zaś pojawia się twardy brzuch w ciąży podczas leżenia, warto wybrać się na spacer czy odrobinę się poruszać, by ciało się rozluźniło.
O wszelkich niepokojących objawach ciąży warto powiadomić lekarza, który uspokoi lub też skieruje na dalszą diagnostykę.
Twardy brzuch w 1. trymestrze ciąży
Pierwszy trymestr ciąży jest najbardziej dynamiczny. To właśnie wtedy zachodzą największe zmiany zarówno w organizmie matki, jak i dziecka. Wówczas macica pracuje na najwyższych obrotach – gwałtowne się powiększa, napinają się wiązania macicy i rozciągają wszystkie tkanki. Do tego dochodzą zmiany hormonalne – wzrost progesteronu może powodować zaburzenia w perystaltyce jelit, co może powodować wzdęcia i problemy z wypróżnieniem oraz zaparcia, dające właśnie uczucie twardego, napiętego brzucha.
Jeśli badania w pierwszym trymestrze ciąży wychodzą prawidłowo, a lekarz nie zauważy nic niepokojącego – ciężarna może być spokojna. Twardy brzuch w pierwszym trymestrze ciąży może wywoływać niewielki ból, ale ma to związek najczęściej ze zmianami w organizmie i stale powiększającą się macicą.
Twardy brzuch w 2. trymestrze ciąży
Twardnienie brzucha w II trymestrze ciąży ma już nieco inne podłoże niż w pierwszym. Zazwyczaj bowiem mijają już dolegliwości ciążowe I trymestru, a organizm przywykł już do nowego trybu, co oznacza również poprawę metabolizmu i unormowanie problemów jelitowo-trawiennych.
Za stawianie się macicy w ciąży w II trymestrze odpowiedzialne są głównie skurcze przepowiadające, czyli skurcze Braxtona-Hicksa, które oznaczają trening macicy przed porodem. Są one krótkie, trwają w seriach i zazwyczaj nie są bolesne, choć mogą dawać uczucie ciągnięcia i dyskomfortu. Najczęściej wywołuje je ruchu dziecka, a także stosunek seksualny, wysiłek fizyczny czy po prostu zmęczenie. Napinanie się brzucha doskonale ćwiczy macicę, która zyskuje na sile i przygotowuje się do akcji porodowej.
Skurcze przepowiadające mogą się pojawić już około 20 tygodnia ciąży. Jeśli okresowemu twardnieniu brzucha w II trymestrze ciąży nie towarzyszą żadne inne niepokojące objawy – ciężarna może być spokojna.
Jeśli stawianie się macicy jest dokuczliwe, częste i wywołuje dyskomfort, może się również wiązać z aktywnością fizyczną w ciąży, która – choć jest jak najbardziej zalecana – nie powinna być zbyt intensywna, prowadząca do zmęczenia i nadwyrężania ciała. W II trymestrze ciąży kobieta zazwyczaj odczuwa przypływ sił, energii i poczucia, że „może przenosić góry”. Niestety, wówczas najłatwiej o utratę czujności i nieświadome, szkodliwe działania związane ze zbyt dużym wysiłkiem fizycznym. Dlatego każdy lekarz zaleca, by ciężarna stosowała umiarkowaną aktywność i jednocześnie sporo odpoczywała, by nie przeciążać organizmu.
Twardy brzuch w 3. trymestrze ciąży
Za twardnienie brzucha w III trymestrze ciąży nadal w dużej mierze odpowiadają skurcze przepowiadające, które mogą być nieco silniejsze niż kilka tygodni wcześniej, a to dlatego, że dziecko również intensywnie rośnie, a macica się powiększa. Dodatkowo jej ucisk na ściany jamy brzusznej może dawać ciężarnej uczucie sporego napięcia i sztywnienia brzucha. Ponadto macica intensywnie rośnie, więc znów mogą powrócić problemy z zaparciami w ciąży i uczuciem ciężkości w brzuchu.
Twardy brzuch w III trymestrze ciąży może również zwiastować przedwczesny poród. Jeśli skurcze stają się coraz silniejsze, ciężarna zauważy odejście lub sączenie się wód – powinna pilnie zgłosić się do szpitala. Warto wiedzieć, ze skurcze porodowe, w przeciwieństwie do przepowiadających, pojawiają się regularnie, są bolesne i nasilają się z czasem.
Ponadto, jeśli twardnieniu brzucha w III trymestrze ciąży towarzyszą inne dolegliwości lub też ciężarna nie odczuwa ruchów dziecka – również powinna zgłosić się do szpitala.
Twardy brzuch w ciąży – czy może zwiastować poród?
Twardy brzuch w 9 miesiącu ciąży, między 37 a 40 tygodniem, zazwyczaj nie oznacza niczego złego, a świadczy o zbliżającej się akcji porodowej. W takim terminie uznaje się również ciążę za donoszoną, więc nasilające się skurcze, którym dodatkowo towarzyszą bóle w krzyżu, świadczą o tym, że maluch niedługo wyjdzie na świat, a to – choć na pewno zestresuje przyszłą mamę – nie jest powodem do niepokoju.
W znacznej większości przypadków twardy brzuch w ciąży nie oznacza niczego złego – jest naturalnym zjawiskiem najczęściej w II i III trymestrze ciąży, ale i od początku może się pojawiać. Sytuacjami patologicznymi, wywołującymi twardnienie brzucha w ciąży są odklejenie łożyska, poronienie i przedwczesny poród. Zazwyczaj jednak towarzyszą im silne bóle i krwawienie z dróg rodnych, co jest oczywistym wskazaniem dla ciężarnej do jak najszybszego zgłoszenia się do szpitala, niezależnie od tego, na jakim etapie ciąży jest. Twardnienie brzucha w ciąży rzadziej, ale jednak może być oznaką także innych problemów, takich jak infekcje układ moczowego, kamienie nerkowe, zapalenie trzustki lub wyrostka robaczkowego, wrzodów żołądkowych, alergii pokarmowych. Najczęściej jednak stawianie się brzucha czy też stawianie się macicy w ciąży spowodowane jest zaparciami, nadmiernym wysiłkiem, powiększaniem się macicy, zmianami hormonalnymi lub skurczami przepowiadającymi. Wówczas, jeśli wszelkie badania są w normie, a lekarz nie zauważy nic niepokojącego, można być spokojnym.
Czy można w jakikolwiek sposób zapobiec twardnieniu brzucha w ciąży? Z pewnością nie zaszkodzi więcej odpoczynku, ćwiczenia z oddechem oraz delikatne ćwiczenia, które jednocześnie rozciągną i rozluźnią ciało. W przypadku zaparć, mogących wywoływać twardnienie brzucha, zaleca się modyfikację diety ciężarnej – więcej, ale mniejszych posiłków, bogatych w błonnik oraz duże ilości wody. Jeśli ciężarnej dokuczają także skurcze w nogach – lekarz może zalecić suplementację magnezem.
Bibliografia:
- Iwanowicz – Palus G., Bień A. Edukacja przedporodowa. PZWL Wydawnictwo Lekarskie. Warszawa 2020.
- Bręborowicz G.H. (red.) Położnictwo i ginekologia tom 1. PZWL, Warszawa 2019.