Czy można pić w ciąży herbatę? Czy zawarta w niej teina (kofeina pochodząca z herbaty) może zaszkodzić ciąży i zdrowiu rozwijającego się dziecka? W tym artykule odpowiemy na te pytania i wskażemy, które napary będą najbezpieczniejsze w okresie ciąży.
Co znajdziesz w tym artykule:
Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority, EFSA) w swoich badaniach wykazał, że codzienne spożywanie do 200 mg kofeiny przez kobiety ciężarne i karmiące piersią można uznać za bezpieczne (przy 400 mg dla pozostałych dorosłych). To, ile jest to filiżanek herbaty, zależy, który z jej rodzajów wybierzemy (podane w artykule wartości dotyczące kofeiny są orientacyjne i zależą od wielu czynników – od warunków wzrastania rośliny, przez ilość zaparzonego suszu, po czas jego parzenia).
WSKAZÓWKA: Należy pamiętać, że kofeina zawarta jest w herbacie, kawie, napojach energetycznych i typu cola. Ilość wypitej kofeiny należy sumować, ze wszystkich tych napojów.
Zielona herbata w ciąży – tak, ale z umiarem
Właściwości zielonej herbaty od lat są doceniane. Uważa się ją za najzdrowszą odmianę herbat, ponieważ jest najmniej przetworzona. Zawiera wiele cennych pierwiastków, takich jak wapń, potas, cynk czy witamin: A, B, C i E. Zielona herbata bogata jest w polifenole o silnie antyoksydacyjnych właściwościach (zapobiega tworzeniu się wolnych rodników i rozwoju wielu chorób).
CIEKAWOSTKA: Zielona herbata wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe. Picie naparów z zielonej herbaty może obniżać ryzyko występowania nowotworów piersi, prostaty jelita grubego, pęcherza, trzustki, wątroby i płuc[1]. Regularne spożywanie wspiera również walkę otyłością i cukrzycą[2].
Okazuje się, że zbyt duża ilość polifenoli u kobiet w III trymestrze ciąży może powodować przedwczesne zamknięcie przewodu tętniczego, co wywołać może np. nadciśnienie płucne u płodu i wad rozwojowych serca[3]. Wiele przypadków nie zostało jednak medycznie potwierdzonych, dlatego kobietom w ciąży zaleca się umiar i zdrowy rozsądek w spożywaniu naparów. Przyjmuje się, że 1–2 porcje dziennie zielonej herbaty są bezpieczne dla ciężarnych, to warto rozważyć ograniczenie jej spożycia w ostatnim trymestrze ciąży.I
Pijąc zieloną herbatę w ciąży, należy także mieć na uwadze, że zawarte w niej polifenole znacznie ograniczają wchłanianie kwasu foliowego oraz żelaza – dwóch niezwykle ważnych elementów dla prawidłowego przebiegu ciąży. Zaleca się więc, by nie pić zielonej herbaty w trakcie posiłków ani nie popijać nią preparatów z żelazem i kwasem foliowym.
Zielona herbata parzona przez 5 minut zawiera ok. 30 mg kofeiny w filiżance.
UWAGA: Kofeina łatwo się wchłania i przenika do łożyska, a jej stężenie we krwi płodu porównywalne jest ze stężeniem u matki.
Ostrożnie z białą herbatą w ciąży
Biała herbata jest odmianą, której liście zbierane są na etapie wiosennego pączkowania, następnie ogrzane w gorącej parze i wysuszone. Sposób pozyskania tej odmiany herbaty sprawia, że zawiera ona w sobie jeszcze więcej przeciwutleniaczy – polifenoli – niż herbata zielona. W związku z tym jeszcze ostrożniej należy podchodzić do niej podczas ciąży (por. wyżej), a zaleca się rezygnację z jej spożywania.
Biała herbata zawiera mniej kofeiny od zielonej herbaty (5–65 mg), jednak wysoka zawartość polifenoli jest decydująca przy formułowaniu zaleceń jej ograniczania w czasie ciąży.
Czy picie czarnej herbaty w ciąży jest szkodliwe?
Czarna herbata powstaje z liści, które poddano dłuższemu procesowi fermentacji (więdnięcia po zerwaniu). Zabieg ten eliminuje sporą część antyoksydantów, jednak pozostawia wysoką zawartość kofeiny. Z tego względu uważa się, że w ciąży bezpieczne jest spożycie czarnej herbaty w ograniczonych ilościach – do 2 filiżanek dziennie.
CIEKAWOSTKA: Sporo kontrowersji narosło w ostatnim czasie wokół picia czarnej herbaty z cytryną. Zbadano, że dodatek cytryny sprawia, że zawarty w liściach herbaty glin staje się rozpuszczalnym w wodzie i dobrze przyswajalnym cytrynianem glinu, co niesie potencjalne ryzyko dla zdrowia, np. przyczynia się do rozwoju choroby Alzheimera. Badacze z EFSA jednak ustalili, że w przypadku przeciętnego spożycia czarnej herbaty z cytryną nie są to ilości znaczące dla organizmu. Warto jednak mieć to na uwadze, sięgając po czarną herbatę z cytryną w ciąży.
Zawartość kofeiny w filiżance czarnej herbaty wynosi nawet 80 mg.
Herbaty owocowe w ciąży – jakie najlepiej wybrać?
Ciekawą alternatywą dla picia tradycyjnej herbaty w ciąży będą herbaty owocowe, tj. napary z suszu owocowego. Wybór smaków jest pokaźny, upewnij się jednak, że w produkcie nie ma składników, których masz zamiar uniknąć, np. czarnej herbaty, która jest częstym dodatkiem.
WSKAZÓWKA: Wybieraj herbaty owocowe będące rzeczywiście suszem do zaparzenia, zamiast tych granulowanych, których głównym składnikiem jest cukier i sztuczne aromaty.
Herbaty ziołowe w ciąży
Wiele ziół jest niewskazanych w ciąży i lepiej na ten czas odstawić większość ziołowych herbat. Szczególnie przeciwwskazane jest spożycie m.in. ziół takich jak:
● szałwia,
● lubczyk,
● miłorząb,
● jałowiec,
● aloes,
● kozieradka.
Jest jednak kilka ziołowych herbat, które uznano za bezpieczne lub dopuszczalne dla kobiet w ciąży.
Melisa w ciąży
Ma działanie uspokajające, łagodzi uczucie lęku, obniża ciśnienie tętnicze krwi i pomaga w bezsenności. Z uwagi na dużą zawartość olejków lotnych, mogących działać pobudzająco na macicę, zaleca się spożycie melisy z zachowaniem ostrożności.
Herbata miętowa w ciąży
Uznano, że herbata miętowa jest całkowicie bezpieczna dla kobiet w ciąży. Szczególnie pomocna jest w dolegliwościach układu pokarmowego – działa żółciopędnie, pobudza wydzielanie soku żołądkowego czy uszczelnia błonę śluzową jelit. Należy nie przekraczać zalecanych dawek.
Rumianek w ciąży
Podobnie jak mięta – koszyczek rumianku należy do ziół bezpiecznych podczas ciąży. Działa przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo i rozkurcza mięśnie gładkie. Wspiera trawienie i pomaga przy wzdęciach.
CIEKAWOSTKA: Uważa się, że w ostatnich tygodniach ciąży warto spożywać herbatę z liści malin, w celu przyspieszenia i ułatwienia porodu. Badanie kliniczne jednak nie potwierdziły takiego działania tego zioła (nieznaczne krótszy czas trwania dotyczył II okresu porodu).
Czerwona herbata – najbezpieczniejsza dla kobiet w ciąży
Mówiąc o czerwonej herbacie, należy dokonać pewnego rozróżnienia. Istnieją na rynku produkty, potocznie nazywane czerwoną herbatą, ale pochodzące z zupełnie różnych roślin. Pierwsza z nich to chińska herbata czerwona, zwana Pu-erh, powstająca z tych samych liści co pozostałe herbaty. Ta jest niewskazana dla kobiet w ciąży z uwagi na dość silne działanie substancji aktywnych, m.in. garbników.
Druga z nich – rooibos – pochodzi z wysuszonych części czerwonokrzewu afrykańskiego i jest bezpieczna podczas ciąży oraz karmienia piersią. Nie zawiera w ogóle kofeiny, za to bogata jest w składniki mineralne i przeciwutleniacze. Dlatego herbata rooibos w ciąży jest wręcz polecana. Jej dodatkowym atutem jest zawartość żelaza. Żelazo jest bardzo istotnym składnikiem diety w ciąży, gdyż w tym czasie pojawia się skłonność do anemii. Warto dodać, że herbatę rooibos mogą pić również dzieci.
Bibliografia:
Opinia w sprawie wytycznych EFSA dotyczących oceny bezpieczeństwa substancji i preparatów botanicznych używanych jako suplementy diety sporządzona na podstawie realnych studiów przypadków, Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), Parma, Włochy 2015.
R. Wierzejska, Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy, „Przegląd Epidemiologiczny”, 2014, 68: 595–599.
H. Bojarowicz, M. Przygoda, Kofeina. Część II. Kofeina a ciąża. Możliwość uzależnienia oraz toksyczność. Zastosowanie kofeiny w farmacji i kosmetologii, „Problemy Higieny i Epidemiologii”, 2012, 93(1): 14–20.
M. WIiśniewska-Łowigus, P. Drobik, Zagrożenia związane ze spożywaniem kofeiny w ciąży, „Pielęgniarstwo Polskie” 2013, 1(47): 28–33.
A. Bazylko, Substancje roślinne, wskazania i przeciwwskazania do stosowania w czasie ciąży i przygotowania do porodu, „Terapia i leki” 2010, nr 7.
A. Łuczak, M. Nowak, E. Szałek, Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży, „Farmacja współczesna” 2017, nr 140–146 (10).
M Simpson, M Parsons, J Greenwood, K Wade, Raspberry leaf in pregnancy: its safety and efficacy in labor, „Midwifery Womens Health”, 2001 Mar–Apr; 46(2): 51–9.
[1] Cabrera C., Artach, R., Jimenez R., Beneficial efects of green tea – a review, Journal of the American College of Nutrition, 2006.
[2] Szlachta M., Małecka M., Właściwości przeciwutleniające herbatek owocowych, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2008.
[3] Hahn M. i wsp. Polyphenol-rich food general and on pregnancy effects: a review. Drug Chem. Toxicol. 2017.