Każda ciąża zmienia sens i cel życia. Przed przyszłymi rodzicami otwiera się zupełnie nowy etap w życiu, ale tylko jedno z nich rozwija w sobie nowe życie i odczuwa skutki tego stanu – zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Rolą partnera, mężczyzny, przyszłego taty w tym czasie jest okazanie zrozumienia i wsparcia. Na co zwrócić uwagę, czego trzeba się dowiedzieć i jakiego wsparcia potrzebuje kobieta? Zastanawiamy się nad tym w tym artykule.
Co znajdziesz w tym artykule:
Ciąża a kondycja psychiczna przyszłej mamy
Kobiety różnie przeżywają ciążę. Jedne promienieją, są aktywne i dobrze się czują, a dla innych to mała walka o przetrwanie, ciągłe zmęczenie i wahania nastrojów. Kondycja psychiczna zmienia się także w zależności od etapu ciąży. Mówi się o 3 fazach, mniej więcej pokrywających się z podziałem na trymestry:
- „Normalny okres autystyczny” – kobieta koncentruje się na sobie i swoich dolegliwościach, a w mniejszym stopniu na rozwijającym się w niej dziecku, którego obecność na tym etapie dopiero uczy się akceptować. W organizmie kobiety musi zajść szereg zmian, aby przystosował się do nowej sytuacji.
- „Okres miesiąca miodowego” – ustępuje większość dolegliwości, a kobieta, która zaakceptowała poczęcie, zaczyna czuć się lepiej fizycznie i psychicznie. Rosnący brzuszek i pierwsze wyczuwalne ruchy płodu przenoszą koncentrację uwagi z siebie na dziecko. To czas wyraźnych marzeń i wyobrażeń na temat swojego rodzicielstwa – warto zadbać wspólnie z partnerem o to, by były pozytywne i stanowiły bazę dobrych myśli.
- Trzeci etap pogłębia koncentrację na rosnącym z każdym dniem dziecku, ale też na zbliżającym się porodzie. Myśli te mogą wywoływać lęk i niepewność o zdrowie dziecka, odnalezienie się w roli matki czy zmian, jakie czekają jej związek. To czas, kiedy kobieta chce działać, chce zakładać swoje gniazdo, a zmieniające się ciało i jego możliwości utrudniają wysiłek – zarówno fizyczny, jak i psychiczny. To może frustrować i sprawiać, że kobieta w końcówce ciąży będzie bardziej drażliwa.
CIEKAWOSTKA: U mężczyzn również można obserwować zmienny stosunek i wrażliwość co do ciąży i związanej z nią przyszłości. Wyodrębnia się nawet 3 etapy przeżywania ciąży przez partnera:
- niepewność i wahania nastroju w okresie potwierdzania i ogłoszenia ciąży
- spokój, ale też bierność i poczucie, że nie ma on wpływu na rozwój dziecka,
- zogniskowanie się na nadchodzącym porodzie i czekających go zadaniach.
Jak wspierać kobietę w ciąży? Na co zwrócić uwagę?
Aby móc w pełni wspierać partnerkę w ciąży, mężczyzna przede wszystkim powinien poznać mechanizmy fizjologiczne zachodzące w tym okresie. Świadomość, że nieco odmienne zachowanie kobiety wynika z naturalnych procesów, a nie jest np. złośliwością, pozwoli mu stanąć z boku, na chłodno przeanalizować aktualną sytuację i odpowiednio zareagować.
O jakie reakcje chodzi? O te nawet najdrobniejsze gesty, które pozwolą kobiecie poczuć się bezpiecznie. Na pewno warto:
- Zdobyć wiedzę na temat ciąży. Czytać książki, chodzić wspólnie do szkoły rodzenia, pytać specjalistów (lekarza, położną).
- Być oparciem, zwłaszcza w tych gorszych chwilach, kiedy dominuje przygnębienie.
- Rozumieć momenty gorszego samopoczucia, np. senności czy braku sił (ale także spadku libido) i pozwolić na nie bez komentarza, a samemu przejmować inicjatywę i zająć się codziennymi obowiązkami.
- Spróbować poczuć tę ciążę. Dla mężczyzny często trudne jest współodczuwanie tego stanu – przecież to nie w jego ciele rozwija się nowe życie. Wspólne wizyty u lekarza, w tym podczas USG, dotykanie brzuszka, odczuwanie kopnięć dziecka – to pomaga myśleć o tej ciąży z empatią.
- Z troską i szacunkiem podchodzić do zmian w ciele partnerki, zwłaszcza że bywają trudne do zaakceptowania przez nią samą.
- Znać prawa kobiety ciężarnej i ich bronić, kiedy jej asertywność i pewność siebie spadają, np. podczas hospitalizacji czy w trakcie porodu.
Przyszła mama najbardziej potrzebuje mieć świadomość, że ma kogoś po swojej stronie, kto ją rozumie, nawet gdy ona nie rozumie siebie.
Jak dbać o kobietę w ciąży? Podział obowiązków i zmiana nawyków
Jeśli do tej pory partnerzy nie wypracowali zasad dotyczących codzienności wspólnego życia, to okres ciąży jest ostatnim dzwonkiem do zmiany, by po urodzeniu maluszka uniknąć frustracji na tym polu. To oczywiste, że po porodzie kobieta nie będzie miała tyle czasu ani sił, by zajmować się domem w takim samym zakresie jak wcześniej. Czas na zmiany jest teraz – w okresie ciąży.
WAŻNE: Warto zmienić swoje przekonania – zamiast „partner pomaga w domu” zacząć myśleć i mówić „razem zajmujemy się domem”.
Dodatkowo mężczyzna powinien wziąć na siebie wszelkie obowiązki związane z większym wysiłkiem fizycznym, ponieważ kobieta w czasie ciąży ma ograniczone zasoby.
Brak wsparcia partnera w ciąży – jak się z tym mierzyć?
Wsparcie partnera w ciąży jest jednym z czynników zmniejszających ryzyko wystąpienia depresji ciążowej lub poporodowej u kobiety. Zdarza się jednak, że tego wsparcia brakuje, z przeróżnych powodów. Co można zrobić, jak sobie pomóc?
Jeśli kobieta jest w sytuacji, w której ma obok partnera, ale ten nie wspiera jej i nie angażuje się w tę ciążę, to konieczna jest szczera rozmowa o wzajemnych obawach, oczekiwaniach oraz o przyszłości ich związku i rodzicielstwa. W dalszych krokach warto rozważyć terapię dla par.
Zdarza się jednak, że kobieta zachodzi w ciążę i zostaje z tym sama. Dobrze jest w takim przypadku szukać wsparcia w rodzinie, przyjaciołach oraz wśród innych kobiet w podobnej sytuacji (siostrzanych dusz). Nie do przecenienia będzie znalezienie wsparcia okołoporodowego – położnej lub douli, które wysłuchają i zrozumieją bez oceniania.
CIEKAWOSTKA: Doula to osoba, która wspiera kobietę ciężarną, jej partnera i rodzinę w czasie trwania ciąży, porodu i połogu. Udziela wsparcia w tematach niemedycznych, problemach emocjonalnych, fizycznych. Zadaniem douli jest nie tylko odpowiadanie na nurtujące pytania, ale także zwykła obecność i pomoc w codziennych obowiązkach, np. przy porannej toalecie, asekuracja pod prysznicem lub podczas zmiany pozycji w łóżku.
Jeśli jednak brak wsparcia partnera powoduje stany długiego przygnębienia i obniżenia nastroju, zaleca się kontakt z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą – warto szukać pomocnych specjalistów.
Bibliografia:
E. Lichtenberg-Kokoszka, E. Janiuk, J. Dzierżanowski (red. nauk.), Ciąża czy stan błogosławiony?, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011.
E. Brodowska, M. Bąk-Sosnowska, Wpływ ciąży na zdrowie i samopoczucie psychiczne kobiet, [w:] Zdrowie człowieka w ontogenezie – aspekty biomedyczne i psychospołeczne, T. 2, red. A. Knapik, P. Beňo, J. Rottermund, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice 2020.