Pierwsze lata życia dziecka to okres intensywnego zdobywania przez malucha kolejnych umiejętności związanych z komunikacją, w tym przede wszystkim mową. Głużenie i gaworzenie są ważnymi etapami w początkowym rozwoju mowy u niemowlaka. W poniższym artykule wyjaśniamy, czym się od siebie różnią się i kiedy typowo następuje każda z tych faz kształtowania się mowy dziecka.
Co znajdziesz w tym artykule:
- 1.Głużenie i gaworzenie - co musisz wiedzieć?
- 2.Co to jest głużenie?
- 3.Kiedy niemowlę zaczyna głużyć?
- 4.Co to jest gaworzenie i jak brzmi?
- 5.Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć?
- 6.Czym różni się głużenie od gaworzenia?
- 7.Głużenie i gaworzenie - częste pytania rodziców (FAQ)
- 8.Głużenie i gaworzenie: podsumowanie
Głużenie i gaworzenie - co musisz wiedzieć?
● Głużenie i gaworzenie stanowią początkowe etapy rozwoju mowy dziecka, przypadające na okres niemowlęcy.
● Głużenie polega na nieświadomym, bezwarunkowym wydawaniu przez maluchów dźwięków, które nie należą do systemu fonetycznego ojczystego języka.
● Gaworzenie pojawia się kilka miesięcy po nim. Różni się od głużenia tym, że dźwięki (sylaby występujące w języku ojczystym) wydawane są w sposób celowy, świadomy - choć dziecko początkowo nie rozumie ich znaczenia.
Co to jest głużenie?
Głużenie (inaczej nazywane gruchaniem) polega na wydawaniu dźwięków przypominających swoim brzmieniem samogłoski, spółgłoski oraz grupy samogłoskowe i spółgłoskowe, np. tli, kii, grrr, gla. Nie są to dźwięki, które mieszczą się w systemie językowym poznawanym przez malucha. Głużenie uznaje się za odruch bezwarunkowy, nieświadomy sposób ćwiczenia narządów artykulacyjnych przez dziecko (na tym etapie niemowlę nie zdaje sobie sprawy z wydawanych przez siebie dźwięków). Tę formę komunikacji często uznaje się za oznakę dobrego samopoczucia malucha. Głużeniu często towarzyszy aktywność ruchowa, np. w postaci nieskoordynowanych ruchów kończyn.
Kiedy niemowlę zaczyna głużyć?
Głużenie u niemowlaka pojawia się typowo w wieku do 5 miesięcy. Najczęściej następuje to między 2. a 4. miesiącem życia. Niedługo potem (również w pierwszym półroczu życia) dziecko potrafi również rozróżniać dźwięki języka ojczystego oraz reagować na swoje imię.
Co to jest gaworzenie i jak brzmi?
Gaworzenie polega na wypowiadaniu ciągów sylab, np. “mamama”, “dada”, “memememe”. Jest odruchem warunkowym, świadomie wykonywaną czynnością. Nadal na tym etapie dziecko nie rozumie jednak znaczeń wydawanych przez siebie dźwięków.
Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć?
Niemowlęta zaczynają zazwyczaj gaworzyć około 6. miesiąca życia. Jest to więc etap rozwoju mowy przypadający zaraz po głużeniu.
Czym różni się głużenie od gaworzenia?
Gaworzenie jest bardziej zaawansowanym etapem rozwoju mowy w stosunku do głużenia. Oto podstawowe różnice między nimi:
● Gaworzenie w przeciwieństwie do głużenia jest świadome - dziecko zdaje sobie sprawę z tego, że wydaje określone dźwięki i robi to celowo.
● Dźwięki wydawane przy głużeniu mogą być zróżnicowanymi połączeniami samych spółgłosek, samogłosek lub stanowić grupy spółgłoskowo-samogłoskowe, natomiast przy gaworzeniu są ciągami sylab.
● Głużenie najczęściej obserwuje się u dzieci już między 2. i 4. miesiącem życia, natomiast umiejętność gaworzenia nabywana jest typowo u niemowląt około 6. miesiąca życia.
● Głużyć potrafią również niemowlęta niesłyszące, natomiast gaworzenie pojawia się u maluchów, które słyszą dźwięki z otoczenia.
Głużenie i gaworzenie - częste pytania rodziców (FAQ)
Co może oznaczać brak gaworzenia w drugim półroczu życia?
Jeśli dziecko nie zaczyna gaworzyć w drugim półroczu życia, może nasuwać to podejrzenie, że maluch ma poważne problemy ze słuchem.
Moje dziecko ma 6 miesięcy i nie gaworzy. Co zrobić?
Jeśli maluch w wieku 6 miesięcy nie gaworzy:
● Zwróć uwagę na to, czy u dziecka występują oznaki problemów ze słuchem. Sprawdź, czy maluch kieruje główkę w kierunku dźwięków pojawiających się w jego otoczeniu, reaguje na Twój głos, zwraca uwagę na dźwięk zabawek muzycznych. Jeśli masz podejrzenia, że niemowlę nie słyszy, skonsultuj się z lekarzem.
● Jeśli dziecko nie wykazuje objawów problemów ze słuchem, możesz trochę poczekać, by sprawdzić, czy wkrótce rozwinie się u niego umiejętność gaworzenia. Nie wszystkie maluchy osiągają ją w tym samym czasie. W przypadku, gdy dziecko nie zaczyna jednak gaworzyć po kolejnych kilku miesiącach, skonsultuj się z lekarzem (zrób to koniecznie zanim maluch osiągnie roczek).
● Skonsultuj się z lekarzem wcześniej, jeśli niepokoi Cię tempo rozwoju mowy u malucha lub zauważasz dodatkowo opóźnienia w zdobywaniu przez niemowlę kamieni milowych w innych obszarach rozwoju.
Głużenie i gaworzenie: podsumowanie
Głużenie i gaworzenie to początkowe etapy rozwoju mowy, obserwowane u dzieci w wieku niemowlęcym. Zwróć uwagę na to, czy występują u Twojego malucha w typowym dla większości niemowląt przedziale czasowym (najczęściej u dzieci w wieku od 2. do 4. miesiąca życia pojawia się głużenie, a około 6. miesiąca życia zastępowane jest przez gaworzenie). Opóźniony rozwój mowy powinien skłonić do wizyty u lekarza, który może skierować dziecko na badania słuchu oraz konsultację logopedyczną.
Źródła:
- Kochańska M. (2022) Zaburzenie rozwoju językowego u dzieci i młodzieży. Przewodnik dla rodziców i nauczycieli, dostęp: https://ibe.edu.pl/images/KAPP/DLD_Zaburzenie_rozwoju_jezykowego_u_dzieci_i_mlodziezy.pdf.
- Rochmankowska M. (2023) Etapy Rozwoju Mowy Dziecka, dostęp: https://pjp2.pl/wp-content/uploads/2023/10/Etapy-rozwoju-mowy-dziecka.pdf.
- Kubińska A. D. Zagadnienie rozwoju mowy dziecka w świetle literatury w odniesieniu do konieczności wczesnej diagnozy, Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Mławie, dostęp: https://soswmlawa.pl/pub/Artyku%C5%82-Zagadnienie-rozwoju-mowy-dziecka-w%20%C5%9Bwietle-literatury.pdf.
- National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (2022) Speech and Language Developmental Milestones, dostęp: https://www.nidcd.nih.gov/health/speech-and-language.