Wcześniak – dziecko urodzone przed terminem. Co trzeba wiedzieć o wcześniaku?

Skrajne wcześniactwo a późne wcześniactwo 

Ze względu na wiek ciążowy, wcześniactwo można podzielić na trzy grupy:

• Ekstremalnie skrajne wcześniactwo – mówi się o nim wówczas, kiedy poród odbywa się przed ukończeniem 27. tygodnia ciąży (27+6/7 Hbd).
• Skrajne wcześniactwo – jeśli poród następuje między ukończonym 28. a 31. tygodniem ciąży (od 28+0/7 do 31+6/7 Hbd).
• Średnie lub późne wcześniactwo – kiedy dziecko rodzi się między ukończeniem 33. a 36. tygodnia ciąży (od 32+0/7 do 36+6/7 Hbd).

WHO określa wcześniactwo również na podstawie masy urodzeniowej, jeśli jest ona mniejsza niż 2500 g. Wówczas podział wcześniactwa prezentuje się następująco:

• Ekstremalnie niska urodzeniowa masa ciała (ELBW) < 1000 g
• Bardzo niska urodzeniowa masa ciała (VLBW) < 1500 g
• Niska urodzeniowa masa ciała (LBW) < 2500 g.

W Polsce skrajne wcześniaki stanowią około 1,5% wszystkich urodzeń, zaś ekstremalne wcześniaki – 0,5%.

Kiedy wcześniak jest bezpieczny?

O tym, kiedy i czy wcześniak jest bezpieczny, decyduje kilka czynników, m.in. poziom opieki okołoporodowej – znaczenie ma tutaj stopień referencyjności szpitala, dostępność specjalistów, zaawansowanie oddziału neonatologicznego – pielęgnacja i żywienie w pierwszych tygodniach życia – zaangażowanie rodziców i sposób karmienia wcześniaka – oraz odpowiednia organizacja pobytu wcześniaka w domu – kształtowanie odporności, żywienie, zaplanowanie przestrzeni dla dziecka.

Przedwczesne rozwiązanie ciąży oznacza dla dziecka konieczność pobytu w szpitalu na oddziale intensywnej terapii oraz większe ryzyko wystąpienia problemów w prawidłowym rozwoju, nie tylko w okresie niemowlęctwa, ale i w późniejszym wieku. To oczywiste, że im lepsze warunki zapewni się wcześniakowi, tym większe szanse na jego prawidłowy rozwój. Dlatego duże znaczenie ma wyposażenie szpitala i dostęp zarówno do odpowiedniej kadry, jak i specjalistycznego sprzętu.

W zakresie opieki okołoporodowej bardzo ważny jest dostęp do specjalistów, którzy będą ze sobą współpracować, zespołu lekarzy i położnych, którzy mają duże doświadczenie w pracy z takimi maluchami.

Duże znaczenie w zakresie dbałości o rozwój i bezpieczeństwo dzieci urodzonych przedwcześnie ma sposób karmienia wcześniaków. W miarę możliwości mama wcześniaka powinna karmić dziecko własny mlekiem, ponieważ jej pokarm jest nie tyko jedzeniem, ale prawdziwą skarbnicą bioaktywnych składników, które wspierają prawidłowy rozwój dziecka. Jeśli wcześniak nie ma jeszcze odruchu ssania prawidłowo wykształconego, może zajść konieczność podawania mu pokarmu mamy przez specjalną sondę. Mama powinna uzyskać informacje na temat sposobu odciągania, przechowywania i przewożenia  pokarmu. Zazwyczaj bardzo pomocne w tym zakresie są położne lub pielęgniarki opiekujące się wcześniakiem. Warto też  poszukać wsparcia u doradcy laktacyjnego, który pomoże jeśli pojawią się problemy z  laktacją.

Wcześniaka uznaje się za bezpiecznego wtedy, kiedy jest gotowy opuścić szpital, ma zapewnione odpowiednie warunki w domowym zaciszu oraz rodzice mają świadomość konieczności dalszej kontroli jego stanu zdrowia przez specjalistów. Kontrola zdrowia wcześniaka powinna być długoterminowa i trwać co najmniej do 3. roku życia dziecka.

Wiek biologiczny, wiek urodzeniowy, wiek korygowany wcześniaka

Warto wiedzieć, jakie są różnice między wiekiem urodzeniowym (metrykalnym), skorygowanym a biologicznym. Wiek skorygowany to wiek dziecka liczony od planowanego terminu porodu, z kolei wiek urodzeniowy liczy się od daty jego narodzin. Korygowanie wieku u wcześniaków obowiązuje co najmniej do drugich urodzin dziecka. Wiek korygowany u wcześniaka może być niewspółmierny z wiekiem urodzeniowym, ale nie jest to regułą. U skrajnych wcześniaków różnica między wiekiem urodzeniowym a skorygowanym może wynosić nawet 4 miesiące, co może – ale nie musi – być widoczne w tempie i fazie rozwoju dziecka. Wiek biologiczny jest natomiast terminem określającym tempro rozwoju dziecka w kontekście rozwoju biologicznego jego organizmu i ma przebieg indywidualny dla każdego dziecka.

Decyzję o tym, czy wcześniak jest bezpieczny i może opuścić szpital, podejmuje jego personel. Ważne dla niego są:

• systematyczny przyrost masy ciała (informacja ta ważniejsza jest nawet od ustalonego punktu masy ciała),
• zakończone leczenie bezdechów wcześniaka,
• stabilność funkcji fizjologicznych uczestniczących w karmieniu: koordynacja ssania, oddychania i połykania,
• utrzymanie prawidłowej ciepłoty ciała podczas pielęgnacji w łóżeczku w temperaturze pokojowej,
• ukończona niezbędna immunizacja,
• ocena słuchu i badanie wzroku,
• ocena hematologiczna,
• ocena stanu odżywienia, ustalenie specjalnych zaleceń dotyczących karmienia, zwłaszcza w bezpośrednim okresie (2-3 miesiące) po wypisie.

Do umiejętności warunkujących wypis wcześniaka ze szpitala należą:

• ubrany noworodek utrzymuje temperaturę w otwartym łóżeczku,
• prawidłowa koordynacja ssania, połykania i oddychania,
• akceptowane tempo przyrostu masy ciała.

Warunki te są spełnione zazwyczaj ok 35.-36. tygodnia wieku postkoncepcyjnego (wieku liczonego od momentu poczęcia, suma czasu ciąży i po porodzie).

Wiek wcześniaka a szanse na przeżycie

Im bliżej terminu porodu, tym bardziej zaawansowany jest rozwój dziecka, więc jego szanse na przeżycie zwiększają się z każdym tygodniem. Najmniejsze szanse na przeżycie mają wcześniaki urodzone przed 22. tygodniem ciąży. Dzieci urodzone po 24. tygodniu ciąży mają niemal 60% szans, a po 27. tygodniu – 90%. Ogromne znaczenie dla życia wcześniaków ma przebieg porodu oraz opieka okołoporodowa. Przy obecnym zaawansowaniu medycyny udaje się uratować coraz więcej wcześniaków nawet ze skrajnie wczesnych porodów.

Przyczyny wcześniactwa

W Polsce wskaźnik wcześniactwa jest wynosi 6-7% w różnych regionach kraju. Większość porodów przedwczesnych występuje samoistnie, ale niektóre z nich spowodowane są wcześniejszą indukcją porodu lub cięciem cesarskim, zarówno z powodów medycznych, jak i niemedycznych. Jeśli chodzi o powody przedwczesnych porodów, są one bardzo różne, często niezależne od matki, a czasem wręcz przeciwnie. Nie są w pełni poznane wszystkie przyczyny urodzeń przedwczesnych, nie ma też testu, który pozwoli dokładnie przewidzieć, które dziecko może urodzić się przedwcześnie. Istnieje jednak wiele czynników, stanowiących zagrożenie wystąpienia porodu przedwczesnego, np.:

• poród przedwczesny w poprzedniej ciąży,
• ciąże wielopłodowe (takie jak bliźnięta, trojaczki itd.),
• zakażenia okołoporodowe,
• niektóre przewlekłe schorzenia matki (takie jak wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, niewydolność ciśnieniowo-szyjkowa i infekcje wewnątrzmaciczne),
• stan przedrzucawkowy,
• przedwczesne odpływanie płynu owodniowego, sączenie się wód płodowych,
• przedwczesne odklejenie łożyska,
• zakażenie dróg moczowych i płciowych,
• łożysko przodujące,
• choroby zakaźne (np. różyczka, odra, toksoplazmoza),
• wielowodzie,
• niedoczynność tarczycy,
• wady wrodzone płodu,
• długie stosowanie glikokortykosteroidów,
• anemia,
• ciąża w okresie dojrzewania u małoletnich,
• nieodpowiedni styl życia – stosowanie używek, picie alkoholu,
• silny stres,
• wady w budowie macicy,
• poronienie wcześniejszej ciąży w II trymestrze,
• krwawienia w czasie ciąż.

Poród przedwczesny

Porodem przedwczesnym określa się rozwiązanie ciąży przed ukończeniem 37. tygodnia (do 36. tygodnia + 6 dnia ciąży). Wiąże się on z urodzeniem wcześniaka – dziecko urodzone przed tym terminem będzie wymagało specjalistycznej opieki lekarskiej i wspomaganiem rozwoju z pomocą odpowiedniej aparatury, np. respiratora, sondy żołądkowej, pompy infuzyjnej, monitora czynności serca, inkubatora.

Możliwe powikłania wcześniactwa

Wraz z rozwojem medycyny, wyniki leczenia wcześniaków są coraz lepsze. Globalnie jednak około miliona wcześniaków umiera każdego roku. W Polsce prawdziwym wyzwaniem jest opieka nad dziećmi o masie ciała < 1000 g. Tak niedojrzałe porody powinny mieć miejsce w najlepszych ośrodkach perinatalnych z dobrymi oddziałami intensywnej terapii noworodka, z dostępem do nowoczesnej aparatury medycznej i wielu podspecjalizacji pediatrycznych. Jest to grupa dzieci obarczonych występowaniem powikłań charakterystycznych dla wcześniaków, dlatego już od pierwszych chwil życia wymagają szczególnej opieki.

Dzieci urodzone przedwcześnie mogą przez całe życie doświadczać problemów fizycznych, neurologicznych, a nawet intelektualnych i emocjonalnych, często determinując losy całej rodziny.

Wcześniaki nie są w pełni przygotowane do życia poza łonem matki, co oznacza, że po urodzeniu mogą borykać się z problemami, których zazwyczaj nie doświadczają dzieci urodzone w terminie, a dysharmonia rozwojowa powinna być pod okiem specjalistów do wieku szkolnego. Z jakimi problemami wiąże się wcześniactwo?

Najczęstsze problemy wcześniaków:

• Utrzymanie prawidłowej temperatury ciała (problemy z termoregulacją- hipotermia, hipertermia).
• Problemy z przyswajaniem pokarmu ze względu na niedojrzałość układu pokarmowego.
• Martwicze zapalenie jelit.
• Problemy z oddychaniem – niewydolność oddechowa wynikająca z niedoboru surfaktantu, bezdechy wcześniacze, potencjalnie na późniejszym etapie dysplazja oskrzelowo-płucna.
• Niedojrzałość układu odpornościowego, a co za tym idzie – podwyższona podatność na infekcje.
• Retinopatia wcześniaków, czyli patologiczne zmiany w obrębie siatkówki oka, mogące prowadzić do zaburzeń lub utraty widzenia.
• Niewydolność układu krążenia.
• Niedojrzałość układu krwiotwórczego.
• Niedojrzałość układu nerwowego.
• Krwawienia około- i dokomorowe, krwawienia w obrębie mózgu, wodogłowie pokrwotoczne.
• Uszkodzenie istoty białej mózgu.
• Osteopenia wcześniacza (obniżenie gęstości kości).
• Hipoglikemia.
• Hipokalcemia.
• Przedłużona żółtaczka noworodków.

Rozwój wcześniaka

W prawidłowym rozwoju wcześniaka, poza zespołem specjalistów, wspierających rozwój jego układów i narządów, ogromną rolę odgrywają rodzice, którzy już w szpitalu, a następnie w domowym zaciszu mogą zrobić wiele, by ich przedwcześnie urodzone dziecko miało jak najlepszy start.

Istotne wsparcie dla rozwoju psychoruchowego i emocjonalnego ma jakość pielęgnacji wcześniaka. Aktywna pielęgnacja to taki sposób obsługi dziecka, który zaspokoi szerokie potrzeby wcześniaka związane z higieną i jednocześnie dostarczy dziecku wielu prawidłowych doświadczeń sensomotorycznych, wszechstronnie wspierających jego rozwój. Bardzo istotne jest dopasowanie działań pielęgnacyjnych do indywidualnych potrzeb dziecka. Warto zadbać o zasady aktywnej pielęgnacji, do których należą:

• Organizacja środowiska zewnętrznego, czyli gdzie będziemy malucha pielęgnować – organizacja przestrzeni dla wcześniaka ma duży wpływ na jego rozwój. Warto zadbać o odpowiednie, spokojne miejsce, które nie będzie narażało go na nadmierną ilość bodźców (sztuczne światło, hałas). Należy mieć na uwadze dobór odpowiednich akcesoriów do pokoju dziecka oraz materiałów wypełniających jego najbiższą przestrzeń. Warto zadbać również od to, by dziecko wciąż czuło bliskość rodziców. Powinno mieć zapewniony własny kącik, w którym będzie mogło efektywnie wypoczywać.
• Pozytywny dotyk – ciepłe dłonie, kontakt skóra do skóry, kangurowanie. Bliskość ciała matki i ojca są zarówno dla wcześniaka, jak i dziecka urodzonego w terminie, niezwykle ważne. Dają mu poczucie bezpieczeństwa, spokoju, ciepła i miłości, wspierają prawidłowy rozwój układu nerwowego. Kontakt skóra do skóry pomaga także mamie – zwiększa się wydzielanie oksytocyny, co wpływa pozytywnie na laktację, ale również działa uspokajająco i uszczęśliwiająco. Wcześniaki szczególnie potrzebują ciepła i otulenia – na podobieństwo środowiska wewnątrzmacicznego, które jest najlepsze dla ich rozwoju. Należy przy tym pamiętać, że większość dzieci po osiągnięciu ok. 40. tygodnia wieku korygowanego wymaga podobnego środowiska domowego jak noworodki urodzone o czasie.
• Prawidłowo dobrana pozycja ciała – dbamy o symetrię. Odpowiednie, podnoszenie, noszenie i układanie dziecka do snu pozwoli uniknąć w przyszłości wad postawy i problemów związanych z układem mięśniowo-kostnym.
• Odpowiedni chwyt – delikatny, ale pewny. Niepewność rodzica to niepokój dziecka – warto o tym pamiętać, by zapewnić dziecku poczucie bezpieczeństwa.
• Delikatny i przemyślany ruch – zawsze w zakresie tolerowanym przez dziecko. Wcześniaki mają niedojrzały układ nerwowy i każdy nieodpowiedni ruch może działać na niekorzyść ich rozwoju. Należy więc unikać gwałtownych gestów, chronić dziecko przez nadmierną ekspozycją na hałas i zbędne bodźce.

Obserwacja zachowań noworodka jest bardzo ważna. Warto zapoznać się z oznakami stresu i niepokoju u wcześniaka, które mogą wskazywać na nieprawidłowości w jego rozwoju i być sygnałem do konieczności zmian w zakresie jego pielęgnacji:

• drżenia kończyn,
• bezdechy, oddech nieregularny,
• zmiany zabarwienia skóry: skóra marmurkowa, blada, sina, szara,
• krztuszenie się, dławienie,
• częstsze ulewanie,
• czkawka,
• kichanie,
• ziewanie,
• obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe,
• twarz bez wyrazu,
• odwracanie się,
• prostowanie kończyn, rozczapierzanie palców, zasłanianie twarzy,
• prężenie tułowia, odgięcie łukowato do tyłu,
• grymas twarzy,
• brak głębokiego snu,
• częste budzenie się,
• płacz, kwilenie,
• nieutulony płacz, trudności w uspokojeniu.

Wcześniaki wymagają wnikliwej obserwacji. Pojedyncze zjawiska nie stanowią jeszcze powodów do niepokoju, jednak powinny zwiększyć czujność rodziców.

Warto również znać zachowania sygnalizujące dobrostan/samoregulację wcześniaka:

• oddech spokojny, właściwy dla danego dziecka,
• prawidłowe zabarwienie skóry,
• prawidłowe trawienie,
• prawidłowe napięcie mięśniowe i pozycja ciała,
• zsynchronizowane ruchy kończyn (np. ruch ręki w kierunku ust),
• chwytanie,
• odruch szukania, ssanie,
• długie okresy głębokiego snu,
• aktywne, spokojne czuwanie,
• żywotny, rytmiczny płacz,
• dziecko jest łatwe do uspokojenia; możliwe samouspokojenie,
• próby fiksowania wzroku na obiekcie/twarzy opiekuna.

Aby prawidłowo ocenić wcześniaka, konieczny jest kontakt ze specjalistą  (fizjoterapeuta, położna, lekarz). Specjalista oceni czy jego zachowanie i rozwój są  prawidłowe czy też dziecko wymaga dodatkowego wsparcia.

Pielęgnacja, karmienie i rehabilitacja wcześniaka

Nie tylko aktywna pielęgnacja jest ważna, ale również dbałość o skórę czy kikut pępowinowy wcześniaka oraz jego karmienie. Utrzymanie integralności skóry przedwcześnie urodzonego dziecka jest jednym z najważniejszych zadań w opiece i stanowi często duże wyzwanie. Skóra pełni wiele ważnych funkcji: jest narządem czucia, stanowi barierę przed infekcjami, uczestniczy w regulacji ciepłoty ciała, wydala wodę i elektrolity. Mimo że u dzieci urodzonych przedwcześnie skóra odbiega swoją budową i funkcją od skóry noworodków donoszonych, ekspozycja na powietrze przyśpiesza jej dojrzewanie. W pierwszym okresie po urodzeniu skóra jest bardzo delikatna, podatna na uszkodzenia, charakteryzuje się też większą przenikalnością dla różnych substancji, w tym stosowanych w kosmetykach. Dobór środków do pielęgnacji wcześniaków powinien być poprzedzony namysłem i skonsultowany z neonatologiem. Środki myjące, balsamy, nawilżane chusteczki nie powinny być rutynowo stosowane, szczególnie u noworodków urodzonych przedwcześnie. Jeśli zaś chodzi o kąpiel, jej długość zależeć będzie od stopnia jej tolerancji przez malucha. Rutynową kąpiel wcześniaka wykonujemy 2-3 razy w tygodniu. Temperatura wody powinna być zbliżona do ciepłoty ciała (37°C), a powietrza w granicach 21-22°C. W czasie kąpieli wcześniaka unikamy gwałtownego pocierania skóry, myjemy ją poprzez zanurzenie.

Jak dbać o pępek wcześniaka? 

W przypadku kikuta pępowinowego wcześniaka, który jest najbardziej podatną na zakażenie częścią ciała, należy pamiętać o odpowiednim postępowaniu:

• Należy umożliwić naturalne wyschnięcie (podobnie jak strupa na kolanie u kilkulatka)
• Raz na dobę oczyścić kikut zwilżonym w wodzie czystym gazikiem
• Po umyciu kikut należy delikatnie, dotykowo osuszyć
• W pielęgnacji nie stosować alkoholu ani barwników odkażających (jodyna, fiolet goryczki)
• Należy zapewnić dostęp powietrza do gojącego się pępka – pieluszkę zapinaj poniżej jego poziomu
• Przypadkowe zamoczenie kikuta pępowinowego nie jest niebezpieczne, ale należy pamiętać o jego dokładnym osuszeniu
• Kikut powinien odpaść do 15 doby życia.

W przypadku, kiedy kikut pępowinowy wcześniaka utrzymuje się dłużej niż powinien lub też pod jego odpadnięciu pępek wydaje się zaogniony, sączy się z niego płyn i nieprzyjemnie pachnie, należy skontaktować się z lekarzem.

Karmienie wcześniaka

Gotowość do bezpiecznego, efektywnego karmienia doustnego wcześniaka jest indywidualna u każdego noworodka. Badania pokazują, że wprowadzanie prób karmienia doustnego przed osiągnięciem przez dziecko 32. tygodnia wieku korygowanego nie zawsze jest bezpieczne.

Bardzo ważna jest sensoryczna gotowość do karmienia. Obejmuje ona tolerancję bodźców dotykowych w obrębie ciała oraz zewnętrznych okolicach jamy ustnej, a także samym wnętrzu jamy ustnej. Kolejnym aspektem jest gotowość motoryczna, czyli tolerancja zmiany pozycji, podnoszenia, przenoszenia z inkubatora/łóżeczka na kolana rodzica. Najważniejszym elementem jest jednak dojrzałość noworodka, na którą poza wiekiem dziecka składają się takie elementy, jak dojrzałość odruchowych reakcji uczestniczących w procesie karmienia (m.in. odruchowa reakcja ssania, połykania), umiejętność utrzymania aktywności, radzenie sobie z utrzymaniem ciepła (termoregulacja), umiejętność adaptacji do zmian, przetwarzania bodźców oraz radzenia sobie z nadmiarem wrażeń zmysłowych (zdolność autoregulacji).

Większość wcześniaków osiąga umiejętność pełnego karmienia doustnego około 34.-36. tygodnia wieku korygowanego, choć niektóre z nich znacznie później, około 40.-42. tygodnia wieku korygowanego. Jest to umiejętność osiągana we właściwym dla danego dziecka czasie.

Jeśli chodzi o gotowość do podjęcia prób karmienia doustnego, to poza dojrzałością wynikającą z wieku noworodka, wpływa na nią wiele czynników, spośród których najważniejsze z nich to:

• stan kliniczny dziecka,
• gotowość sensoryczna noworodka: zarówno obszaru ustno-twarzowego jak i całego ciała,
• dojrzałość noworodka pozwalająca na dłuższe okresy utrzymania aktywności
• stan funkcjonalny mięśni oraz struktur uczestniczących w karmieniu (np. żuchwy, policzków, języka),
• dojrzałość odruchowych reakcji z obszaru ustno-twarzowego, współuczestniczących w funkcji karmienia, w stopniu wystarczającym do zainicjowania karmienia w taki sposób, aby noworodek był aktywnym uczestnikiem tego procesu (np. odruchu szukania, ssania, połykania itd.).

Stymulacja, której celem jest przygotowanie do karmienia doustnego, powinna odbywać się wtedy, gdy noworodek jest aktywny. Dobry moment to ten po zmianie pieluszki, ponieważ po pielęgnacji zazwyczaj następuje karmienie. Poza tym zmiana pieluszki często wyzwala większą aktywność, choć u niedojrzałych wcześniaków okresy aktywności nie trwają zbyt długo. Dlatego ważne jest, aby dostosować działania do możliwości percepcyjnych dziecka. Jeśli w trakcie pielęgnacji wcześniak robi się senny i mało aktywny, warto rozważyć wprowadzenie stymulacji np. podczas kolejnej pory karmienia. Noworodki urodzone przedwcześnie nie zawsze są gotowe na stymulację poprzez wprowadzanie np. smoczka do wnętrza jamy ustnej. Warto oswoić dziecko z dotykiem w okolicy ust, zanim zacznie się stymulować odruch ssania wewnątrz jamy ustnej. Powinno być to dla niego przyjemne i nie wywoływać stresu. Dobrze pamiętać również o tym, że niedojrzałość skóry u wcześniaków dotyczy całego ciała, w tym również okolicy ust, która jest bardzo delikatna i wrażliwa na bodźce. Błona śluzowa znajdująca się wewnątrz jamy ustnej też jest bardzo delikatna i możliwe jest spowodowanie mikrouszkodzeń poprzez zbyt wczesne i zbyt częste podawanie smoczka uspokajacza. Dobrą praktyką jest nawilżenie smoczka mlekiem matki, zanim zacznie się dotkać nim okolice ust lub stymulować wnętrze jamy ustnej. Dzięki temu bodziec dotykowy (smoczek) będzie lepiej akceptowany i będzie dodatkowo stymulował węch i smak u dziecka.

Dzięki łączeniu bodźców dotykowych, smakowych i węchowych w trakcie stymulacji przygotowującej do karmienia doustnego dziecko będzie lepiej przygotowane do podjęcia karmienia. Dotyk, smak i węch w naturalny sposób uczestniczą w karmieniu. Przygotowując wcześniaka do karmienia doustnego należy pamiętać, aby działania były jak najbardziej zbliżone do warunków fizjologicznych. Stan wcześniaka musi być również stabilny.

Szczepienie dzieci przedwcześnie urodzonych

Ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, wcześniaki są znacznie bardziej podatne na infekcje i zakażenia niż dzieci urodzone o czasie. Już takie choroby, jak krztusiec czy ospa mogą się okazać dla niego śmiertelne. Jednocześnie, już od 24 tygodnia życia płodowego, organizm dziecka może produkować przeciwciała przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi.

Zaleca się, by szczepienia wcześniaków odbywały się zgodnie z wiekiem metrykalnym. Mimo ryzyka obniżonej odpowiedzi na szczepienie, stężenie przeciwciał będzie wystarczające, by zabezpieczyć wcześniaka przed chorobami zakaźnymi.

Zgodnie z obowiązkowym programem szczepień ochronnych, wszystkie szczepionki dla wcześniaków dostępne są bezpłatnie, z tą różnicą, że podawana jest szczepionka wysoko skojarzona 5w1 przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis i Haemophilus influenzae typu B (Hib).

Wcześniak w wieku przedszkolnym i szkolnym

Dzieci urodzone przedwcześnie mogą (ale nie muszą!) różnić się pod względem rozwoju od dzieci urodzonych o czasie. Badania prowadzone z udziałem wcześniaków urodzonych przed 32. tygodniem ciąży wykazują, że na etapie edukacji przedszkolnej i szkolnej niektóre dzieci wykazują trudności zarówno w obszarze procesów poznawczych, jak i społeczno-emocjonalnych. Objawiać się to może obniżoną sprawnością intelektualną, trudnościami w obszarze motoryki i koordynacji wzrokowo-ruchowej, podwyższonym ryzykiem wystąpienia zaburzeń, takich jak ADHA, dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia czy dysortografia, problemami z regulacją własnych zachowania, niestabilnością i nadwrażliwością emocjonalną, zwiększoną potrzebą aktywności, zaburzeniami koncentracji, deficytem uwagi. Wcześniaki często są dziećmi uznawanymi za nieporadne, zapominalskie, roztrzepane czy też określane ogólnym mianem „trudnych”. Dlatego tak ważne jest prawidłowe wspieranie rozwoju wcześniaka jeszcze przed jego wejściem na edukacyjną ścieżkę, zarówno pod względem sensorycznym, językowym, przestrzennym, poznawczym jak i społeczno-emocjonalnym. Tak by miały podobny start szkolny jak ich rówieśnicy.