Oddawanie gazów jest normalnym zjawiskiem fizjologicznym i stanowi także jeden ze spodziewanych objawów w wieku noworodkowym i niemowlęcym. Ich częstotliwość może się zwiększać, a zapach zmieniać i być bardziej intensywny w okresie wprowadzania do diety malucha produktów uzupełniających, które stanowią wyzwanie dla dojrzewającego układu pokarmowego. Czasami towarzyszy temu także bulgotanie w brzuchu. O czym świadczą śmierdzące gazy u niemowlaka i czy można coś zrobić, żeby zapobiegać nadmiernemu ich oddawaniu przez malucha?
Co znajdziesz w tym artykule:
Śmierdzące gazy u niemowlaka – skąd się biorą?
Gromadzące się w jelitach i dające objawy gazy u niemowlaka (podobnie jak u dorosłego) pochodzą z trzech głównych źródeł:
- Połkniętego powietrza,
- Procesu neutralizacji kwasu żołądkowego (którego produktem jest dwutlenek węgla),
- Produkcji gazów, takich jak metan i wodór, przez bakterie stanowiące naturalną mikroflorę jelitową.
Połykanie powietrza a gazy u niemowlaka
W pierwszym roku życia, kiedy podstawowy pokarm dla niemowlaka stanowi mleko z piersi lub butelki, u wielu maluchów występuje istotny problem z problem z połykaniem dużej ilości powietrza podczas jedzenia.
Dzieje się tak szczególnie, kiedy przystawiane do piersi dziecko jest już bardzo głodne i zdenerwowane. Przyczyną może być również nieprawidłowa technika karmienia lub źle dobrana butelka, z której mleko wypływa zbyt szybko. W tym drugim przypadku objawy występują niezależnie, czy niemowlę spożywa mleko mamy czy mieszanką mleczną.
Dzieci w pierwszych miesiącach życia często połykają także bardzo duże ilości powietrza w czasie płaczu.
Dieta a śmierdzące gazy u niemowlaka
Gazy u malucha karmionego wyłącznie piersią zazwyczaj mają zapach zbliżony do neutralnego. Wielu rodziców zaskakuje, kiedy po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających „bąki” niemowlaka stają się śmierdzące.
Pierwsze produkty inne niż mleko stanowią nowe wyzwanie dla układu pokarmowego dziecka. Organizm niemowlaka nie jest jeszcze przyzwyczajony do trawienia nowych produktów, co w ostatecznym rozrachunku może wpływać na zapach produkowanych gazów.
Niestrawione w pełni resztki pokarmowe są nadtrawiane przez bytujące w jelicie bakterie, które wytwarzają śmierdzące gazy jako produkt uboczny tego procesu. Zazwyczaj nie świadczy to żadnej nieprawidłowości. Nie należy z tego powodu rezygnować z wprowadzania nowych produktów do diety dziecka. Z czasem organizm malucha będzie lepiej przygotowany do trawienia różnego rodzaju pokarmów.
Przyczyna intensywnego zapachu gazów malucha może leżeć także w jego mikroflorze. Rodzaj bakterii bytujących w jelicie wpływa na to, jakie substancje są produkowane w efekcie rozkładania przez nie resztek pokarmowych.
Śmierdzące gazy u niemowlaka w niektórych przypadkach powstają również na skutek nietolerancji pokarmowych, np. nietolerancji laktozy wynikającej z braku dostatecznej ilości enzymu trawiącego cukier mleczny. Taka sytuacja może mieć miejsce w okresie noworodkowym, u wcześniaków w związku niedojrzałością enzymatyczną przewodu pokarmowego.
Częste jest współwystępowanie u niemowlaka gazów wraz z innymi powiązanymi i powszechnymi na początkowym okresie życia objawami.
Śmierdzące gazy a zaparcia u niemowlaka
Jeśli zauważasz jednocześnie śmierdzące gazy i brak kupy u niemowlaka, może oznaczać to problem z zaparciami. Często u dziecka pojawiają się wtedy objawy, takie jak wzdęcia i niechęć do spożywania pokarmu. Maluch nie oddaje stolca przez dłuższy czas niż jest to dla niego typowe, a jeśli pojawia się kupka, może mieć ona postać suchych kulek.
Zaparcia mogą być wywołane czynnikami dietetycznymi. Szczególnie często zdarzają się w okresie wprowadzania pierwszych pokarmów uzupełniających, a także u starszych niemowląt, które mają zbyt mało błonnika w diecie lub nie spożywają wystarczającej ilości płynów. Znacznie rzadziej u podłoża stoją problemy zdrowotne, np. alergia pokarmowa, niedoczynność tarczycy lub nieprawidłowości anatomiczne.
Bolesne i śmierdzące gazy u niemowlaka
Bolesne gazy u niemowlaka mogą przyczyniać się do rozwoju kolki, czyli występowania długich epizodów intensywnego płaczu, pojawiającego się bez wyraźnej przyczyny, najczęściej wieczorami.
Ta przypadłość jest charakterystyczna dla dzieci przed 6. miesiącem życia. W sytuacji, gdy nagromadzeniu gazów w przewodzie pokarmowym niemowlaka towarzyszy kolka, wykorzystanie metod na uwalnianie gazów może wspomóc ustępowanie płaczu.
Sposoby na gazy u niemowlaka
Gazy u niemowlaka mogą być dokuczliwym problemem. Ich zbyt duża ilość w przewodzie pokarmowym często stanowi dla malucha źródło dyskomfortu. Jak zapobiegać powstawaniu nadmiernej ilości gazów w przewodzie pokarmowym dziecka i jak „odgazować” noworodka lub niemowlaka, jeśli już doszło do ich nagromadzenia?
Sprawdź prawidłowość sposobu karmienia
Zarówno w przypadku karmienia piersią jak i z butelki, technika podawania pokarmu może mieć istotny wpływ na ilość połykanego przez niemowlę powietrze – i oddawanych gazów.
Mamy karmiące piersią powinny zwrócić szczególną uwagę na to, czy dziecko odpowiednio uchwyciło brodawkę i czy jest ona szczelnie objęta ustami. W razie wątpliwości co do prawidłowości sposobu przystawiania dziecka do piersi warto skorzystać z porady doradcy laktacyjnego.
W przypadku podawania mleka w butelce ważne jest zwracanie uwagi na to, żeby podczas karmienia w smoczku zawsze było mleko (w innym przypadku niemowlę może połykać powietrze zamiast pokarmu). Jedno z możliwych rozwiązań stanowi także używanie specjalnych butelek antykolkowych.
Istotną rolę w zapobieganiu nadmiarowi gazów u niemowlaka odgrywa poznanie i wczesne reagowanie na sygnały świadczące o głodzie. Pozwala to zmniejszyć ryzyko, że przed karmieniem dziecko będzie mocno płakać i nałyka się przy tym powietrza.
Istotne znaczenie ma również obowiązkowe odbijanie malucha po każdym posiłku. Czasami warto to robić także w trakcie jedzenia, kiedy maluch je łapczywie i łyka dużo ilości powietrza.
Zwróć uwagę na reakcje organizmu niemowlaka na nowe pokarmy
Jeśli rozpoczęliśmy już podawanie pokarmów uzupełniających niemowlakowi, warto obserwować reakcje dziecka na każdy nowy produkt. Pozwoli to zauważyć, kiedy objawy są nieproporcjonalnie silniejsze po określonym artykule.
Choć same śmierdzące gazy nie stanowią podstawy do podejrzewania alergii czy nietolerancji pokarmowej, jednoczesna obecność również innych symptomów (np. pokrzywki, zaparć, biegunki, wymiotów, kaszlu) może świadczyć o obecności tego problemu. O występujących objawach warto wtedy powiedzieć pediatrze.
Sposoby na pozbycie się nadmiaru gazów u niemowlaka
Nie zawsze udaje się zapobiec pojawieniu się nadmiaru gazów, a taki stan często powoduje u dziecka znaczny dyskomfort, a nawet objawy bólowe. W usuwaniu gazów z jelit może pomóc przede wszystkim masowanie niemowlaka. Innym ze sposobów wspomagających ich pozbycie się jest kładzenie dziecka na brzuszku (ważne jednak, żeby nie robić tego bezpośrednio po karmieniu ani do snu).
Źródła:
- Hasler W. L. (2006) Gas and Bloating, Gastroenterology & Hepatology, 2(9): 654-662, dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5350578/.
- National Health Service (2022) Farting (flatulence), dostęp: https://www.nhs.uk/conditions/flatulence/.
- Kurbel S., Kurbel B., Vcev A. (2006) Intestinal gases and flatulence: possible causes of occurrence, Medical Hypotheses, 67(2): 235-239, dostęp: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0306987706001356?via%3Dihub.
- Sferra T. J., Heitlinger L. A. (1996) Gastrointestinal gas formation and infantile colic, Pediatric Clinics of North America, 43(2): 489-510, dostęp: https://europepmc.org/article/med/8614612.
- American Academy of Pediatrics (2012) Breaking Up Gas, dostęp: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/baby/diapers-clothing/Pages/Breaking-Up-Gas.aspx.