Karmienie piersią – proces, którego można się nauczyć

Mleko mamy najlepiej zaspokaja energetyczne i odżywcze potrzeby niemowlęcia w pierwszym półroczu życia, jest najbardziej specjalistycznym pokarmem na świecie. Karmienie piersią korzystnie wpływa na zdrowie dziecka teraz i w przyszłości. Jeśli po raz pierwszy zostałaś mamą, możesz mieć wątpliwości, jak karmić piersią. Kiedy pojawiają się problemy z laktacją, wiele mam zniechęca się i zaprzestaje karmienia naturalnego. Tymczasem kryzys laktacyjny i inne trudności związane z karmieniem piersią najczęściej można przezwyciężyć.

Wyłączne karmienie piersią w Polsce i na świecie

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia niemowlęcia, a następnie jego kontynuację nawet do 2. roku życia lub dłużej, przy jednoczesnym rozszerzaniu diety dziecka. Odsetek dzieci karmionych w ten sposób jest według ekspertów wciąż niezadowalający.

Pierwsze karmienie piersią powinien poprzedzać bezpośredni kontakt ciała matki i ciała dziecka. Podczas kontaktu „skóra do skóry” na ciele dziecka osiadają bakterie matki, które chronią je przed innymi bakteriami z otoczenia i zapobiegają zakażeniom w późniejszym okresie. Dodatkowo noworodek zapoznaje się z zapachem skóry mamy oraz rytmem bicia jej serca, co daje mu poczucie bezpieczeństwa, uspokaja i wycisza.

“Pierwsze karmienie noworodka piersią, jeśli nie wystąpiły poważne komplikacje podczas porodu, powinno nastąpić w ciągu godziny po porodzie. U niemowlęcia samoistnie pojawia się już odruch szukania piersi i ssania, a mama, dzięki wciąż działającym hormonom, nie odczuwa jeszcze zmęczenia po porodzie. Niewprawionej mamie w pierwszym przystawieniu dziecka do piersi pomoże położna lub doradca laktacyjny."

Jak często karmić piersią? Eksperci zalecają, by karmienie piersią odbywało się na żądanie, co oznacza, że niemowlę powinno dostawać pokarm mamy zawsze wtedy, gdy się tego domaga. Zaleca się, by karmienie odbywało się tak często oraz trwało tak długo, jak potrzebuje tego niemowlę.

Istnieją wyjątki od karmienia piersią na żądanie. Należy kontrolować godziny przystawiania do piersi i budzić dziecko na karmienie, gdy:

Każda karmiąca piersią mama słyszała o kryzysie laktacyjnym, jednak nie wszystkie kobiety wiedzą, czym tak naprawdę to zaburzenie jest i jak można je przezwyciężyć.

Zaburzenia w karmieniu piersią mogą się pojawić u każdej kobiety i na każdym etapie laktacji. Eksperci wskazują jednak pewne okresy, w których ryzyko wystąpienia kryzysu laktacyjnego jest największe.

„W 3. i 6. tygodniu oraz w 3. miesiącu życia dziecka występują tzw. „skoki rozwojowe” dziecka. Zapotrzebowanie niemowlęcia na pokarm znacznie wzrasta, dziecko częściej niż zwykle domaga się karmienia. W wyniku tej istotnej zmiany potrzeb mama zmaga się z naturalnym procesem nazywanym kryzysem laktacyjnym, czyli sytuacją, w której w przewodach mlecznych piersi jest wytwarzana zbyt mała ilość pokarmu, a kobieta nie jest w stanie zaspokoić głodu dziecka” – mówi Monika Łuszczyńska, położna.

Twoje zmęczenie i stres, zmniejszenie częstotliwości przystawiania dziecka do piersi, zmiany hormonalne, zmniejszenie efektywności odruchu ssania dziecka przez podawanie smoczka mogą także wpłynąć na wystąpienie kryzysu laktacyjnego i utrudnić regulację laktacji. Pamiętaj jednak, że masz wpływ na większość spośród powyższych czynników. Spróbuj zrelaksować się, poproś o wsparcie partnera lub bliską Ci osobę. Sprawdź, czy dziecko ssie pierś prawidłowo – powinno objąć ustami całą brodawkę i znaczną część otoczki.

Określenie „kryzys laktacyjny” bywa często używane w języku potocznym, w odniesieniu do jakichkolwiek problemów z laktacją. U każdej młodej mamy mogą pojawić się problemy z laktacją, jak np.:

“Ulgę mamie mogą przynieść zimne okłady na piersi po karmieniu lub odciąganie pokarmu w niewielkiej ilości np. przy pomocy laktatora. Ten ostatni sposób należy stosować tylko w ostateczności, aby nie pobudzać nadmiernie laktacji” – radzi Monika Łuszczyńska, położna.
Zastój pokarmu występuje wtedy, gdy mleko nie wypływa swobodnie z piersi, a dziecko mniej efektywnie ssie pierś. Na piersi obserwuje się miejscowe zaczerwienienie oraz zgrubienie, bolesne przy uciskaniu. Dolegliwość ta może być spowodowania zatkaniem przewodu mlecznego lub wyprowadzającego. W przypadku zastoju pokarmu najpierw należy sprawdzić technikę karmienia piersią i wyeliminować wszelkie nieprawidłowości. Pomóc w tym może konsultacja w poradni laktacyjnej.

“Staraj się karmić piersią regularnie, systematycznie, najlepiej co 2 godziny. Starannie przystawiaj dziecko do piersi. Karm tak długo, jak potrzebuje

Często, szczególnie w pierwszych dobach po porodzie, kobieta może odczuwać dyskomfort, a nawet ból podczas karmienia piersią. Piersi kobiety dopiero przystosowują się do nowej roli, dlatego jest to całkowicie naturalne. Może się zdarzyć, że na brodawkach pojawią się ranki, które są wynikiem początkowego, nieprawidłowego przystawiania dziecka do piersi. Wraz z nabywaniem wprawy w karmieniu piersią, ranki goją się, a dyskomfort znika.

Sposób odżywiania matki karmiącej piersią ma tylko niewielki wpływ na skład jej mleka – w naturalny sposób jej organizm najpierw zaspokaja potrzeby dziecka, a dopiero później swoje. Dzięki temu niemowlę wraz z mlekiem otrzymuje wszystkie niezbędne składniki odżywcze. Tylko w wyjątkowych przypadkach – np. skrajnego niedożywienia kobiety – skład mleka ulega zmianie.

Ogólne samopoczucie kobiety, jej stan zdrowia i odżywienia, poziom stresu to jednak czynniki, które mają bardzo istotny wpływ na efektywność i komfort procesu laktacji.

Jedynie 13% matek spożywa dietę o prawidłowej kaloryczności, u ponad 70% kobiet karmiących piersią stężenie witaminy D3 było poniżej norm

Karmienie piersią ma zalety zdrowotne zarówno dla dziecka, jak i dla matki. W chwilach zwątpienia, zanim podejmiemy decyzję o rezygnacji z karmienia piersią, warto je sobie przypomnieć.

Nie ważne jest tylko to, czym dziecko jest karmione, ale również w jaki sposób. Wypracowanie odpowiedniej techniki karmienia piersią wspiera rozwój kolejnych etapów nauki spożywania pokarmów, wiąże się z prawidłowym rozwojem ortodontycznym, a także zapobiega wadom wymowy. Korekta techniki karmienia piersią może także pomóc przezwyciężyć problemy z laktacją, jak np. kryzys laktacyjny czy zastój pokarmu.

Wciąż wzrasta liczba mam, które karmią wyłącznie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia, choć ten odsetek nadal jest zbyt mały według ekspertów.

Odsetek dzieci karmionych wyłącznie piersią w wieku 3 miesięcy wynosił 50% lub mniej w 24 z 36 krajów europejskich. Tylko w 1 kraju było ponad 50% dzieci w wieku 6 miesięcy karmionych wyłącznie piersią. Tym krajem była Słowenia.¹⁶

Niezależnie od sposobu karmienia, każda mama chce dla swojego dziecka jak najlepiej. Podczas karmienia piersią mamie i dziecku towarzyszą różne emocje – od tych bardzo pozytywnych, po te trudne, którym trzeba sprostać.

Najczęściej wskazywane emocje związane z pierwszym karmieniem piersią:

Jeśli z różnych względów zdecydujesz się na odciąganie pokarmu i karmienie butelką, karmienie mlekiem modyfikowanym lub karmienie mieszane, pamiętaj, że Twoja więź z dzieckiem będzie także wyjątkowa i silna. Jesteś jego mamą i zawsze będziesz troszczyła się o jego zdrowie najlepiej, jak potrafisz. Już teraz myślisz o przyszłości Twojego dziecka, a żywienie to jeden z ważnych elementów, który bezpośrednio wpływa na prawidłowy wzrost i rozwój niemowlęcia.