Dziecko przychodzi na świat z umiejętnością i gotowością do ssania mleka z piersi. Jeszcze w życiu płodowym wykształca się koordynacja mięśniowa między ssaniem, połykaniem i oddychaniem, dzięki czemu noworodek bez problemu potrafi pobrać pokarm – zarówno z piersi matki, jak i z butelki (choć występują pewne różnice). Ale w końcu nadchodzi moment, kiedy chcemy podać dziecku do picia coś innego. Jak to zrobić? W jakim kubeczku? Kiedy będzie najlepszy moment i jakie warunki są niezbędne, aby bezpiecznie nauczyć niemowlaka pić z kubka? Dowiesz się z poniższego artykułu.
Co znajdziesz w tym artykule:
Kiedy uczyć dziecko pić z kubka?
Czas, kiedy warto zacząć uczyć dziecko pić z kubka, zależy od jego możliwości motorycznych. Najważniejszym wyznacznikiem tego momentu jest to, że niemowlę potrafi stabilnie siedzieć w krzesełku. To oznacza, że zachowuje pozycję wyprostowaną i nie podpiera się rękoma (musi mieć obie wolne, by utrzymać kubek). Warto zadbać, aby niemowlę miało kąty proste w miednicy, kolanach i stopach (przydatny jest podnóżek pod krzesełkiem).
Kubek dla niemowlaka – rodzaje
W sklepach znajdziemy wiele kubków i innych naczyń, z których dziecko może pić. Można je podzielić na dwie grupy:
1.Kubki otwarte lub przygotowujące do picia z kubków otwartych. Są zalecane przez logopedów, ponieważ nie zaburzają prawidłowego funkcjonowania aparatu mowy. Pozwalają na naturalną zmianę sposobu połykania z niemowlęcego (takiego jak podczas ssania piersi) na dorosły. Warto wspomnieć o kilku z nich:
○ Kubeczki do karmienia – małe przezroczyste naczynia, zazwyczaj z miarką i wywiniętym z jednej strony brzegiem, które stosuje się nawet u noworodków jako chwilową alternatywę dla piersi lub butelki. Dzięki niewielkim rozmiarom dziecko z łatwością utrzyma je w rączkach, a płynu w środku jest na tyle mało, że nawet jeśli się rozleje, to w małych ilościach.
○ Pochylone kubki – są to kubeczki zazwyczaj z uszkami do trzymania, których profil jest pochylony. Dzięki temu dziecko zachowuje bezpieczną pozycję głowy i kontroluje wzrokiem ilość płynu w środku.
○ Kubki z ogranicznikiem przepływu – mają dwuetapowe zastosowanie: najpierw używa się ich ze specjalną nakładką, która ma niewielki otwór ograniczający strumień wypływającego płynu, dzięki czemu niemowlęta nie zalewają się całkowicie, kiedy za mocno go przechylą. W drugim etapie, kiedy umiejętności trzymania i picia są w miarę opanowane, można tę nakładkę zdjąć, by pozostał zwykły kubek otwarty.
2.Kubki niekapki dla niemowlaków i bidony. Ich niewątpliwą zaletą z punktu widzenia rodziców jest to, że ich zawartość się nie rozlewa. Niestety długotrwałe i wyłączne ich stosowanie może prowadzić do nieprawidłowości w zakresie zgryzu, sprawności narządów mowy i późniejszej artykulacji. Ponadto utrwalają niemowlęcy sposób połykania.
○ Kubki niekapki – z miękkim lub twardym ustnikiem. Niemowlęta, aby się napić, mocno zaciskają na nich dziąsła lub wyrżnięte już zęby, przy jednoczesnym braku napięcia warg. Może się to przełożyć na powstanie zgryzu otwartego i nieprawidłową artykulację wielu głosek.
○ Bidony ze słomką – są lepszą alternatywą dla kubków niekapków. Z powodzeniem można ich używać w terenie i wszędzie tam, gdzie zależy rodzicom na nierozlewaniu picia. Warto dopilnować, aby rurka bidonu była odpowiednio… krótka (1–1,5 cm), aby dziecko zaciskało na niej wargi, a nie dziąsła i zęby (zbyt długie rurki wystarczy przyciąć).
Jaki powinien być pierwszy kubek do picia?
Z punktu widzenia profilaktyki logopedycznej warto, aby pierwszy kubek do picia był otwarty. Należy jednak uzbroić się w cierpliwość, ponieważ może to potrwać kilka tygodni, a dookoła będzie mokro.
Świetnym wyborem będzie otwarty pochylony kubeczek. Ma on 2 ogromne zalety, dzięki którym nauka picia z kubka będzie bezpieczna i wykształci prawidłowe mechanizmy:
- Dzięki pochylonemu profilowi głowa dziecka podczas picia pozostaje w przodopochyleniu – czyli takiej pozycji, która otwiera przełyk, a zamyka drogi oddechowe, dzięki czemu spada ryzyko zachłyśnięcia.
- Fakt, że jest otwarty, ułatwia zmianę sposobu połykania na dorosły – czyli taki, w którym język podczas picia pozostaje w jamie ustnej (nie wysuwa się między dziąsła lub zęby), a w trakcie połykania zamykają się wargi przy jednoczesnym uniesieniu języka do podniebienia.
Etapy nauki picia z kubka
Początek nauki picia odbywa się z udziałem rodzica. Można zaobserwować pewne etapy w nabywaniu tej umiejętności (przy czym u różnych dzieci mogą trwać dłużej lub krócej, a ich kolejność różnić się):
- Rodzic podaje kubek, dotyka nim warg niemowlaka i lekko przechyla, aby płyn ich dotknął. Po pewnym czasie niemowlę próbuje zassać wodę, wkładając do środka język. Obie wargi mogą być w środku kubka.
- Rodzic wciąż podtrzymuje dziecku kubek, ale można zaobserwować, że język zostaje w ustach, a dolna warga zaczyna okalać krawędź kubka od zewnątrz.
- Pobieranie płynu w nowy sposób niesie trudności w koordynowaniu pobierania płynu, połykania i oddychania. Czasem po przełknięciu słychać głośny wdech z odgłosem ulgi.
- Dziecko zaczyna łapać kubeczek i próbuje samodzielnie kontrolować jego nachylenie.
WARTO WIEDZIEĆ: W otwartym kubku można podawać płyny o gęstej konsystencji (np. zupy krem, kisiele), co ułatwia początkową naukę picia przez niemowlaki.
Bibliografia:
D. Pluta‐Wojciechowska, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji, Bytom 2013.
M. Czajkowska, M. Machoś, Ssanie bez tajemnic, Zabrze 2019.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami.
Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza