Czy cesarka jest bezpieczna dla dziecka? Potencjalne skutki zdrowotne

Cesarskie cięcie a poród naturalny

Cesarskie cięcie jest zabiegiem, który w wielu przypadkach ratuje zdrowie oraz życie matki i dziecka. Opracowanie relatywnie bezpiecznych procedur związanych z tą operacją można uznać za jedną z największych zdobyczy współczesnej medycyny.

Nie oznacza to jednak, że cesarskie cięcie jest optymalnym sposobem zakończenia ciąży w przypadku, gdy nie występują poważne wskazania do wykorzystania tej metody. Poród zabiegowy może mieć związek ze zwiększonym ryzykiem rozwoju niektórych zaburzeń w stanie zdrowia w przyszłości.

Cesarskie cięcie cechuje:

• Brak kontaktu dziecka z matczyną mikrobiotą pochwy w czasie porodu, opóźnienie kolonizacji przez korzystne bakterie,
• Utrudniony kontakt między skórą matki i noworodka,
• Opóźnione karmienie pokarmem naturalnym, zwłaszcza siarą,
• Trudniejsza adaptacja dziecka do warunków środowiska zewnętrznego bezpośrednio po porodzie,
• Powstawanie rany na brzuchu mamy.

Kolonizacja przewodu pokarmowego przez różne rodzaje bakterii jest kluczowa do właściwego kształtowania się odporności w trakcie pierwszych lat życia. Noworodek urodzony siłami natury ma kontakt z korzystnymi bakteriami wpływającymi na układ immunologiczny już w trakcie porodu, w kanale rodnym matki. To przede wszystkim bakterie z rodzaju Lactobacillus i Bifodobacterium, Zamiast tych bakterii dziecko ma styczność z bakteriami typowymi dla skóry i środowiska szpitalnego jak paciorkowce i gronkowce. Może to wpływać na jego zdrowie na wiele sposobów.

Cesarskie cięcie a rozwój układu immunologiczny dziecka

Częstość występowania chorób związanych z nadmierną reakcją układu odpornościowego na obce cząstki stale wzrasta, a do przyczyn ich powstawania można zaliczyć wiele czynników związanych z tzw. zachodnim stylem życia. Jak się okazuje, na ich rozwój wpływa również wzrost liczby cięć cesarskich, które z kolei w znacznym stopniu warunkują skład mikrobioty jelitowej - ogółu bakterii zasiedlających przewód pokarmowy człowieka, uznawanych obecnie za niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego.

1000 pierwszych dni życia to czas rozwoju mikrobioty jelitowej. Jej skład jest również uzależniony od rodzaju zakończenia ciąży. Uważa się, że prawidłowa mikrobiota występuje przede wszystkim u dzieci urodzonych siłami natury, karmionych piersią, mających kontakt z rówieśnikami, zwierzętami, bez stosowania antybiotyków i nadmiernej higienizacji życia.

Liczne badania potwierdzają, że w porównaniu z niemowlętami urodzonymi w trakcie porodu naturalnego, mikrobita jelitowa dzieci, które przyszły na świat przez cięcie cesarskie, charakteryzuje się nie tylko niższym zróżnicowaniem mikrobiologicznym, ale także obecnością bakterii potencjalnie patogennych.

Dla przykładu, kolonizacja przewodu pokarmowego niemowlęcia przez korzystne Bifidobakterie (w tym m.in. jeden z najbardziej licznych gatunków - Bifidobacterium breve) odbywa się zasadniczo poprzez poród naturalny oraz karmienie piersią. Poród zabiegowy może ją opóźniać.

U dzieci, które przyszły na świat w wyniku cesarskiego cięcia, obserwuje się wyższe ryzyko rozwoju alergii, astmy oraz innych chorób atopowych, takich jak atopowe zapalenie skóry. Uważa się, że przyczyną jest właśnie stan ich mikrobioty jelitowej.

Cesarskie cięcie – inne zagrożenia dla dziecka

Cesarskie cięcie może nieść za sobą również szereg innych skutków zdrowotnych dla dziecka.

Do potencjalnych powikłań związanych z porodem operacyjnym zalicza się przypadkowe nacięcie skóry noworodka podczas zabiegu. Zwykle rany powstające w ten sposób są jednak niewielkie i łatwo się goją.

Ponadto u maluchów urodzonych w wyniku cesarskiego cięcia częściej niż u noworodków urodzonych siłami natury obserwuje się problemy z oddychaniem w okresie kilku dni po narodzinach. Dotyczy to w szczególnie niemowlaków, które urodziły się przed 39. tygodniem ciąży.

Możliwe jest występowanie niedokrwistości związanej ze zbyt wczesnym przecięciem pępowiny.

Ponadto dzieci urodzone z cesarskiego cięcia (w tym maluchy urodzone w terminie) zalicza się do grupy ryzyka rozwoju zaburzeń integracji sensorycznej. Obserwuje się u nich przede wszystkim częstsze występowanie nadwrażliwości na dotyk.

W ostatnich latach pojawiały się również doniesienia odnośnie możliwego wpływu cesarskiego cięcia na ryzyko rozwoju autyzmu oraz ADHD. Obecnie brakuje jednak rzetelnych danych naukowych, które pozwoliłyby wysnuć wnioski dotyczące znaczenia metody porodu w kontekście wzrostu prawdopodobieństwa tych zaburzeń.

Wyniki badań wskazują natomiast na wyższe ryzyko występowania otyłości i cukrzycy typu II u osób, które przyszły na świat przez cesarskie cięcie. Większe prawdopodobieństwo nadmiernej masy ciała obserwuje się u nich zarówno we wczesnym dzieciństwie, jak i dorosłości. Teorie na temat możliwych powodów takich wyników badań obejmują m.in. wpływ mikrobioty na metabolizm organizmu.

Jak zadbać o mikroflorę jelitową dziecka urodzonego przez cesarskie cięcie?

Co zrobić, by zadbać o prawidłową mikroflorę jelitową dziecka, które ze wskazań zdrowotnych musiało przyjść na świat drogą cesarskiego cięcia? Szczególnie ważne jest zadbanie o żywienie niemowlaka w początkowych miesiącach po narodzinach. W pierwszym półroczu życia rekomenduje się wyłączne karmienie piersią.

Mimo, że podawanie pokarmu mamy to złoty standard żywienia niemowląt, nie zawsze jest możliwe. Poród przez cesarskie cięcie czasami powoduje trudności w karmieniu piersią. Pamiętaj, by w przypadku problemów z jego rozpoczęciem lub kontynuowaniem poprosić o pomoc położną czy doradcę laktacyjnego.

Natomiast rozwiązaniem żywieniowym wspierającym wzrost kluczowych bakterii z rodzaju Bifidobacterium u niemowląt, które nie mogą być karmione piersią, może być zastosowanie mieszanek synbiotycznych, zawierających żywe bakterie i oligosacharydy prebiotyczne. Badania wykazały, że zastosowanie mieszanki z dodatkiem scGOS/lcFOS i bakterii probiotycznych Bifidobacterium breve M-16V niwelowało niekorzystne zmiany w mikrobiocie jelitowej, poprzez zwiększenie liczebności Bifidobakterii u niemowląt urodzonych drogą cięcia cesarskiego.

Cesarskie cięcia a powikłania u mamy

W kontekście bezpieczeństwa i efektów zdrowotnych związanych z porodem drogą cesarskiego cięcia, nie powinniśmy pomijać skutków odczuwanych przez kobietę rodzącą. Zalicza się do nich:

• Dłuższy czas rekonwalescencji i przedłużony okres odczuwania bólu związanego z gojeniem się rany,
• Ryzyko infekcji rany,
• Zwiększone ryzyko rozwoju zapalenia błony śluzowej macicy,
• Możliwość wystąpienia przewlekłych dolegliwości bólowych po okresie gojenia rany, związanych z powstaniem zrostów, zaburzenia krzepnięcia, trudności z oddawaniem moczu i stolca
• Zwiększone ryzyko problemów z łożyskiem przy kolejnej ciąży, a także przedłużonego czasu kolejnego porodu (może się to wiązać z większym ryzykiem powikłań okołoporodowych).

Do zalet cesarskiego cięcia dla zdrowia mamy (poza korzyściami związanymi z konkretnymi wskazaniami zdrowotnymi) zalicza się natomiast ograniczenie ryzyka konieczności wykonania nacięcia krocza oraz występowania późniejszych problemów z nietrzymaniem moczu.

Czy cesarskie cięcie jest bezpieczne?

Cesarskie cięcie jest metodą, którą co do zasady wybiera się, gdy istnieją ku temu określone wskazania zdrowotne, zagrażające życiu lub zdrowiu dziecka lub jego mamy. W takich sytuacjach, dzięki porodowi zabiegowemu przyjście dziecka na świat wiąże się z mniejszym ryzykiem poważnych powikłań, dlatego tę metodę uznaje się za bezpieczniejszą od porodu siłami natury.

Zdecydowanie się na cesarskie cięcie może jednak nieść za sobą długofalowe konsekwencje zdrowotne dla dziecka, związane m.in. z rozwojem jego układu immunologicznego i zwiększonym prawdopodobieństwem wystąpienia chorób alergicznych. Dla kobiety wiąże się natomiast z dłuższym czasem rekonwalescencji, potencjalnymi zaburzeniami gojenia się rany oraz większym ryzykiem pojawienia się problemów z płodnością w przyszłości.

Ważne jest więc, by cesarskie cięcie wykorzystywać jako metodę porodu tylko w uzasadnionych medycznie przypadkach.

Źródła:

1. Narodowy Fundusz Zdrowia (2025) Porody i opieka okołoporodowa, dostęp: https://app.powerbi.com/view?r=eyJrIjoiNGM0OWM5ZWMtYTdmYS00NzRkLTkxYjQtOTMxNjExNDhhN2FhIiwidCI6IjJlNzcwYzE2LWMwNzEtNDA1Mi04MzdjLTU0NWJlZTBiMzQwYyIsImMiOjl9.
2. Królak-Olejnik B. (2024) Cięcie cesarskie a stan noworodka i dziecka w przyszłości, Forum Pediatrii Praktycznej, dostęp: https://forumpediatrii.pl/artykul/ciecie-cesarskie-a-stan-noworodka-i-dziecka-w-przyszlosci.
3. Cukrowska B. (2019) Czy modulacja mikrobiomu jelitowego może mieć znaczenie w prewencji chorób alergicznych? Rola bifidobakterii, ze szczególnym uwzględnieniem Bifidobacterium breve, Standardy Medyczne/Pediatria, 16:69-77 dostęp: https://www.standardy.pl/artykuly/id/1486.
4. Kaeg O. E., Norman J. E., Stock S. J. (2018) Long-term risks and benefits associated with cesarean delivery for mother, baby, and subsequent pregnancies: Systematic review and meta-analysis, 15(1): e1002494, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5779640/.
5. Sandall J., Tribe R. M., Avery L. i wsp. (2018) Short-term and long-term effects of caesarean section on the health of women and children, 392(10155): P1349-1357, dostęp: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(18)31930-5/abstract.
6. National Health Service (2023) Caesarean section. Risks, dostęp: https://www.nhs.uk/tests-and-treatments/caesarean-section/risks/.
7. Chua W. C., Chen Y.-L., Yen C.-F. i wsp. (2024) Long-term health outcomes of children born by cesarean section: A nationwide population-based retrospective cohort study in Taiwan, Journal of the Formosan Medical Association, in press, dostęp: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39358115/.
8. Royal College of Obstetricians & Gynaecologists (2022) Considering a caesarean birth, https://www.mkuh.nhs.uk/wp-content/uploads/2023/04/Considering-a-Caesarean-Birth-RCOG-Leaflet.pdf.
9. Chavarro J. E., Martin-Calvo N., Yuan C. i wsp. (2020) Association of Birth by Cesarean Delivery With Obesity and Type 2 Diabetes Among Adult Women, JAMA Network Open, 3(4): e202605, dostęp: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7154804/.
10. Chomicz-Wlazły J., Pawlak M. (2019) Evaluation and comparison of the sensory processing in infants born by natural delivery and caesarean section, Pediatria Polska, 94(2): 88-92, dostęp: https://www.termedia.pl/Evaluation-and-comparison-of-the-sensory-processing-in-infants-born-by-natural-delivery-and-caesarean-section,127,36660,0,1.html.