Szczepienia ochronne są jedną z niewielu uzasadnionych merytorycznie, ukierunkowanych i skutecznych metod zapobiegania infekcjom u dzieci. Każdego roku w październiku jest publikowany Program Szczepień Ochronnych (PSO) na rok następujący. Jest on modyfikowany i aktualizowany w zależności od sytuacji epidemiologicznej, nowych danych klinicznych, zaleceń światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz możliwości finansowania przez państwo.
Co znajdziesz w tym artykule:
Program Szczepień Ochronnych t ten jest ogłoszony w formie Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia. W czterech częściach omówione są:
- szczepienia obowiązkowe (m.in. kalendarz szczepień),
- szczepienia zalecane,
- zasady szczepień przeciw wybranym chorobom zakaźnym oraz
- ogólne zasady przeprowadzania i organizacji szczepień.
Zmiany w kalendarzu szczepień obowiązkowych w 2020 r.
Najnowsza aktualizacja PSO nie wprowadziła istotnych zmian w kalendarzu szczepień dziecka. Zmodyfikowany został jedynie zapis dotyczący czasu przeprowadzania szczepienia dzieci przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR - od ang. measles, mumps, rubella). W 2019 roku szczepienie to miało być wykonywane w 13-tym miesiącu życia. Zgodnie z aktualnym zapisem powinno zostać przeprowadzone pomiędzy 13-tym a 15-tym miesiącem życia. Dawkę przypominającą szczepionki MMR zgodnie z kalendarzem szczepień należy podać
- po ukończeniu 6 rż dzieciom, które urodziły się po 31.12.2014
- po ukończeniu 10 rż dzieciom, które urodziły się po 31.12.2010
W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną dotyczącą wirusa odry w Europie drugą dawkę szczepionki MMR w Polsce podaje się aktualnie wcześniej.
Pomimo oczekiwań środowiska pediatrycznego nie wprowadzono do kalendarza szczepień obowiązkowych szczepień przeciwko rotawirusom, HPV oraz meningokokom, nadal mają status szczepień zalecanych.
Przeczytaj również:
Szczepienia zalecane
Jednym ze szczepień zalecanych wszystkim dzieciom po 6-tym miesiącu życia jest szczepienie przeciwko grypie. Dostępny aktualnie w Polsce preparat atenuowanej szczepionki donosowej przeciwko grypie, zarejestrowany u dzieci powyżej 24-go miesiąca życia, został uwzględniony w aktualizacji PSO.
Spośród szczepień zalecanych warto zwrócić uwagę na szczepienie przeciwko rotawirusom, które powinno zostać przeprowadzone pomiędzy 6-tym a 24-tym tygodniem życia. Wirus powoduje ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy przebiegający z wysoką gorączką, nierzadko infekcja prowadzi do odwodnienia. Najcięższy przebieg choroby obserwuje się w grupie dzieci poniżej drugiego roku życia. Szczepienie przeciwko rotawirusom podawane jest doustnie. Schemat szczepienia jest dwu- lub trzydawkowy, a kolejne dawki podaje się co 4 tygodnie. W związku z powyższym, pierwsza dawka szczepionki powinna zostać podana pomiędzy 6 a 12 tygodniem życia niemowlęcia.
Do szczepień zalecanych u niemowląt po ukończeniu 2-go miesiąca życia należą szczepienia przeciw zakażeniom powodowanym przez Neisseria meningitidis. Bakteria ta może powodować inwazyjną chorobę meningokokową przebiegającą z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i posocznicą. Ta postać choroby zagraża życiu dziecka, a powikłania bywają okaleczające.
Źródła:
¹Hollingshead S, Tang CM. An Overview of Neisseria meningitidis. Methods in molecular biology (Clifton, NJ). 2019;1969:1-16. Epub 2019/03/17.
²Crawford SE, Ramani S, Tate JE, Parashar UD, Svensson L, Hagbom M, Franco MA, Greenberg HB, O'Ryan M, Kang G, Desselberger U, Estes MK. Rotavirus infection. Nature reviews Disease primers. 2017;3:17083. Epub 2017/11/10.
³https://gis.gov.pl/aktualnosci/wstrzymanie-szczepien-obowiazkowych-w-ramach-programu-szczepien-ochronnych/)
⁴https://szczepienia.pzh.gov.pl/kalendarz-szczepien-2020/