Alergia pokarmowa

Problemy związane z układem pokarmowym niemowląt to jedna z głównych dolegliwości w początkowym okresie życia – dotyczy nawet 60% niemowląt. 50% wizyt u lekarza w pierwszych latach życia dziecka jest związanych z obciążeniem alergią. Alergia pokarmowa to choroba o podłożu genetycznym. Jednakże na rozwój alergii mają również wpływ czynniki środowiskowe.  Alergia pokarmowa powstaje wówczas, gdy zawodzi tolerancja organizmu ludzkiego na kontakt z alergenem pokarmowym. Wystąpieniem alergii najbardziej zagrożone są dzieci, których rodzice lub rodzeństwo chorowali bądź chorują na jakąś chorobę alergiczną.

Alergia na białka mleka krowiego, potocznie (choć nieprawidłowo!) nazywana "skazą białkową", to najczęstsza postać alergii pokarmowej u niemowląt i małych dzieci.

Alergia pokarmowa występuje najczęściej wśród niemowląt i dzieci do 3. roku życia, wśród których ok. 6–8% demonstruje różnorodne objawy niepożądanych reakcji na pokarmy; częstość ta jest mniejsza wśród młodzieży (ok. 3–4%) oraz dorosłych (ok. 1–3%). Większe prawdopodobieństwo zachorowania na alergię mają dzieci, których przynajmniej jedno z rodziców to alergik.

Głównym alergenem pokarmowym u małych dzieci jest mleko krowie i nabiał, na drugim miejscu jaja kurze, a na trzecim orzechy.

Podstawową metodą leczenia alergii pokarmowej u dziecka jest dieta eliminacyjna. 

U niemowląt niekarmionych piersią stosuje się wówczas specjalne preparaty, nazywane hydrolizatami białek mleka (np. Bebilon pepti DHA). Ich zastosowanie wymaga wcześniejszej konsultacji z lekarzem.

Także jeżeli karmisz dziecko piersią, do Twojego mleka mogą przedostawać się alergeny pokarmowe. Jeśli wystąpią u niego objawy mogące sugerować reakcję alergiczną, skonsultuj się z lekarzem. 

Co najmniej 80% dzieci z alergią pokarmową rozpoznaną w okresie niemowlęcym „wyrasta” z choroby do 5. roku życia. Alergia na białka mleka krowiego ustępuje szybciej u dzieci z niskim stężeniem przeciwciał IgE.

U niemowlęcia, którego oboje lub jedno z rodziców bądź rodzeństwo są alergikami, prawdopodobieństwo wystąpienia alergii jest znacznie większe.

Postępowanie w alergii pokarmowej.

Postępowanie musisz skonsultować z lekarzem. Nie podejmuj sama decyzji co do eliminacji produktów w diecie dziecka lub swojej, jeżeli karmisz piersią. Pamiętaj, że każdy z wymienionych objawów mogących sugerować alergię, może też być spowodowany wieloma innymi chorobami. Niektóre z objawów uważanych za typowe dla alergii mogą też występować u dzieci zdrowych i wynikać z niedojrzałości przewodu pokarmowego. Tak jest np. w wielu przypadkach kolek jelitowych i ulewań. Rozpoznanie przyczyny obserwowanych dolegliwości i wybór metody postępowania to zadanie lekarza!

Czy alergia ustąpi?

U co najmniej 80% niemowląt z alergią na białka mleka krowiego alergia zanika do 4.-5. roku życia, o ile oczywiście jest ona odpowiednio leczona. Przydatne w prognozowaniu zdrowienia z alergii jest oznaczanie stężenia tzw. specyficznych przeciwciał IgE przeciwko białkom mleka krowiego. Jeżeli niemowlę z objawami alergii na mleko krowie nie ma podwyższonego stężenia specyficznych IgE, to alergia może minąć  u niego szybciej (nawet w wieku 2-3 lat), a szansa na całkowite wyleczenie z alergii na białka mleka wynosi nawet powyżej 90%.

Próby prowokacyjne

W odpowiednim momencie lekarz zleci tzw. test prowokacji, który polega na podaniu niewielkiej ilości mleka lub produktu nabiałowego i obserwowaniu reakcji organizmu – może się okazać, że reakcja alergiczna już nie wystąpi. Jest to ważny test diagnostyczny i nie należy bezkrytycznie wydłużać diety eliminacyjnej bez okresowych prób prowokacji. U dzieci z cięższymi postaciami alergii próby prowokacji przeprowadza się w szpitalu lub pod nadzorem lekarza w gabinecie w poradni alergologicznej. Zawsze zapytaj lekarza o plan wykonania prób prowokacyjnych i nie wykonuj ich na własną rękę. 

W mleku krowim znajduje się wiele rodzajów białek, dzielonych na dwie duże grupy: białka kazeinowe i białka serwatkowe. Alergia na białka mleka krowiego najczęściej dotyka niemowląt, ponieważ im młodsze dziecko, tym większa jest przepuszczalność ścian jelita i tym większe prawdopodobieństwo uczulenia na obce gatunkowo białka. Większe ryzyko wystąpienia alergii występuje też u dzieci, których rodzice lub rodzeństwo również cierpią na alergię, ponieważ dziedziczą one geny odpowiedzialne za większą wrażliwość układu immunologicznego na alergeny. W rozwoju reakcji alergicznej mają znaczenie także inne czynniki środowiskowe, takie jak narażenie na dym tytoniowy, zaburzenia mikroflory bakteryjnej jelit czy stosowanie doustnych antybiotyków.

Jeżeli z różnych przyczyn nie karmisz niemowlęcia piersią, potwierdzone przez lekarza rozpoznanie alergii na białka mleka krowiego pociąga za sobą zmianę mleka modyfikowanego na hydrolizat białek mleka. Na rynku dostępne są mieszanki mleko zastępcze różniące się rodzajem białka (serwatkowe lub kazeinowe) i innymi składnikami, takimi jak skład tłuszczowy, prebiotyki czy probiotyki. Dobór produktu jest indywidualny i zawsze powinien zależeć od decyzji lekarza. Jeżeli masz wątpliwości odnośnie stosowanej u dziecka mieszanki, nie zmieniaj jej na własną rękę, tylko skonsultuj się z lekarzem, najlepiej ze specjalistą alergologiem lub gastroenterologiem.

Celem, do którego należy dążyć w żywieniu niemowląt, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia.Wprowadzanie pokarmów uzupełniających należy rozpocząć nie wcześniej niż po ukończeniu przez dziecko 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia. Także u dzieci z alergią na białka mleka krowiego wprowadzanie pokarmów uzupełniających zwykle nie wymaga modyfikacji w porównaniu ze schematem żywienia dzieci zdrowych. Oczywiście nie dotyczy to produktów mlecznych nabiałowych, takich jak śmietana, jogurt, twarożek, czy kaszki mleczne, które są przeciwwskazane u dzieci z alergią na białka mleka krowiego.

W czasie rozszerzania diety zaleca się zwykle, aby nowe pokarmy wprowadzać do diety pojedynczo, tak aby w przypadku reakcji alergicznej wiedzieć jaki produkt jest przyczyną reakcji alergicznej. Nie wykazano natomiast żadnych korzyści zdrowotnych z opóźniania wprowadzania do diety innych niż mleko pokarmów potencjalnie alergizujących, takich jak jajka, gluten czy ryby. Ich wprowadzanie powinno odbywać się tak jak u dzieci zdrowych. Pamiętaj, że częstym problemem u niemowląt i małych dzieci jest niechęć do nowych produktów w diecie objawiająca się odmową spożywania niektórych pokarmów. Nie oznacza to zwykle alergii i należy ponawiać próby ich podawania.

Poważnym zagrożeniem diety współczesnych dzieci jest nadmierne spożycie cukrów. Z tego powodu w aktualnych zaleceniach żywieniowych dla dzieci sugeruje się, aby pierwszym pokarmem uzupełniającym były nie owoce, ale mniej słodkie produkty warzywne. Dzieci, które zaczynają rozszerzanie diety od owoców często odmawiają potem spożywania mniej słodkich warzyw.

Jeśli lekarz stwierdził u Twojego dziecka alergię pokarmową na białka mleka krowiego i zalecił stosowanie produktu dla alergików, skonsultuj z nim stosowanie Bebilon pepti 2 DHA – to dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego. Stosowanie skonsultuj z lekarzem.